کیست‌های تخمدانی و توده های آدنکس حفره‌هایی داخل یا بر روی سطح تخمدان هستند. در اغلب موارد کوچک، و فاقد علامت می‌باشند. ولی گاهی اوقات نیز بزرگ می‌باشند و ممکن است پاره شوند یا دور پایه خود پیچ بخورند و یا سبب بروز علائم مانند درد یا نازایی شوند، و یا در برخی از کیستها نیز ممکن است شک به بدخیمی وجود داشته باشد که در صورت بروز موارد فوق، ممکن است نیاز به روش مداخله‌ای جراحی باشد.
کیست‌های فانکشنال: شایعترین نوع کیستها می‌باشند و در طی دوران قاعدگی تشکیل می‌شوند. کیست‌های فانکشنال زمانی تشکیل می‌شوند که یک ساک فوکیلول حاوی تخمک پاره نمی‌شود و یک تخمک بالغ رها نمی‌کند. و در این موارد ساک به کیست تبدیل می‌شود. این کیستها به طور معمول در عرض چندین ماه بدون نیاز به درمان به تدریج برطرف می‌شوند.
کیست‌های اندومتریوتیک (اندومتریوما) که از اندومتریوزیس ناشی می‌شوند. بافت مشابه لایه اندومتر رحم (لایه درونی رحم) در بیرون رحم به تخمدان متصل شده، و در اثر تغییرات هورمونی تبدیل به کیست می‌شود. این کیستها سبب بروز درد، نازایی و چسبندگی شده، و قابلیت پاره شدن را دارند.
کیست‌های خوش خیم:
تحت تأثیر سیکل‌های قاعدگی تشکیل نمی‌شود. می‌توانند حاوی مایع یا اجزاء جامد باشند. کیست‌های تراتوم (درموئید) از سلول‌هایی با منشاء جنینی تشکیل می‌شوند. این سلول‌ها در عرض چندین سال به آرامی رشد می‌کنند و به خودی خود برطرف نمی‌شوند. این کیستها در دوران تکامل جنینی تشکیل می‌شوند و از به دام افتادن ساختارهای پوست تشکیل می‌شوند (فولیکول‌های مو، غدد عرق، دندان، مو و اعصاب) .
موسینوس سیست آدنوما حاوی مواد موکوسی می‌باشد و سروز سیست آدنوما حاوی مایع شفاف می‌باشند هر دو این موارد ممکن است به لحاظ اندازه بسیار بزرگ شوند.
کیست‌های بدخیم کانسرهای تخمدان هستند ولی نادر می‌باشند. هر کیستی ممکن است تبدیل به نوع بدخیم شود لذا بررسی و ارزیابی کیست ضروری می‌باشد..
توده‌های آدنکس:
واژه آدنکس به ساختارهای متصل یا مربوط به رحم مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، و بافت‌های همبند اطلاق می‌شود.
کیست‌های تخمدانی و فیبروئید رحمی از زیر مجموعه توده‌های آدنکس می‌باشند .
سایر انواع شایع توده‌های آدنکس عبارتند از:
- حاملگی نابه جا که اغلب در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد، اما در جایی مانند تخمدان، حفره شکم یا سرویکس نیز ممکن است دیده شود. از علائم آن درد، پارگی و خونریزی می‌باشد.
- آبسه‌های توبواوارین، که یک پاکه از چرک می‌باشند که ناشی از عفونت حاد یا بیماری التهابی لگن می‌باشند و نیاز به مداخله سریع دارند.
علائم کیست‌های تخمدانی و توده‌های آدنکس چیست؟
- درد لگن
- درد حین ادرار کردن
- علائم ادراری
- حرکات دردناک روده
- اختلالات دستگاه گوارش
- نازایی
درمان و مدیریت کیستها و توده‌های آدنکس
بدلیل مزیت‌های درمانی لاپاراسکوپی، در صورت نیاز به جراحی توصیه به درمان کیستها با روش‌های جراحی کم تهاجمی می‌باشد. جراحی لاپاراسکوپی در این موارد دارای مزایای زیر می‌باشند:
- بهبود سریعتر
- مدت زمان بستری کوتاه تر
- درد کمتر
- ریسک عفونت کمتر
- برش کوچکتر
- برگشت سریعتر به فعالیت‌های روزمره
