یکی از مشکلات شایع در زنان به ویژه زنان در سن باروری کیست تخمدان است.
كیست تخمدان به كیسه حاوی مايع یا مواد نیمه جامد (در برخی موارد مو و استخوان) در داخل و یا سطح تخمدان گفته می شود. کیست های تخمدانی به ندرت سرطانی و یا بدخیم هستند. کیست تخمدان می تواند باعث چاقی، رویش موی زائد، آکنه و پریودهای نامنظم باشد. یکی از مهم ترین عوارض احتمالی کیست تخمدان، تورشن تخمدان است.
تورشن تخمدان چیست؟
تورشن تخمدان در واقع همان پیچش پدیکل تخمدان می باشد که در ابتدا باعث انسداد ورید می شود و در نهایت جریان خوش شریانی را قطع و منجر به انفارکشن می شود.
علت تورشن تخمدان
هرچند وجود کیست یا توده یکی از مهم ترین دلایل پیچ خوردگی تخمدان است اما دیگر عامل های خطر این بیماری عبارتند از:
- سندرم پلی کیستیک
- بلند بودن رباط تخمدان
- بارداری
- عمل جراجی لگن
- مصرف داروهای محرک تخمک گذاری و یا تحت درمان های هورمونی بودن
علائم تورشن تخمدان
یکی از مهم ترین علائم تورشن تخمدان احساس درد ناگهانی و شدید در پایین شکم است. از طرف دیگر در برخی موارد ممکن است شدت درد به حدی باشد که بیمار قادر به ایستادن نباشد. با افزایش درد امکان بروز تهوع و استفراغ نیز وجود دارد.
تورشن تخمدان چه زمانی اتفاق می افتد؟
تورشن تخمدان در اغلب موارد در کیست های بزرگتر از چهار سانتی متر اتفاق می افتد که این کیست ها 15 درصد احتمال ابتلا به تورشن تخمدان را دارند. همچنین در بیشتر موارد تورشن تخمدان در زنان در سنین باروری رخ می دهد، البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که طبق آمار 17 درصد از تورشن در زنان یائسه و یا دختران قبل از سن بلوغ اتفاق افتاده است.
تورشن تخمدان در کدام تخمدان رخ می دهد؟
پیچ خوردگی تخمدان در اغلب موارد در سمت راست تخمدان بروز می کند و معمولا فقط بر یک تخمدان تاثیر می گذارد.
ارتباط تورشن تخمدان و کیست درموئید
شایع ترین نوع کیست که با تورشن همراه می باشد کیست های درموئید است.
تشخیص تورشن تخمدان
سونوگرافی یک روش کمک کننده در تشخیص است. رادیولوژیست فقدان جریان خون در تخمدان را گزارش می کند. اما ممکن است پزشک متخصص جهت تشخیص بیماری های افتراقی مانند عفونت مجاری ادراری، آبسه تخمدان، بارداری اکتوپیک و آپاندیسیت آزمایش خون و ادرار درخواست کند.
درمان تورشن تخمدان
بهترین روش درمان تورشن تخمدان لاپاروسکوپی است. در صورتی که بیمار در سنین باروری باشد باید هدف اصلی پس از باز کردن پیچش تخمدان حفظ تخمدان لوله ها باشد. اما در سنین یائسگی بهتر است تخمدان و لوله ها برداشته شود.
رژیم غذایی تورشن تخمدان
برای کنترل و درمان تورشن تخمدان رژیم غذایی خاصی توصیه نمی شود. البته ممکن است با توجه به شرایط بیمار پزشک اصلاح عادات غذایی وی را درخواست کند.
احتمال بروز تورشن در تخمدان بدون کیست
برخی به اشتباه فکر می کنند که تنها تخمدان های دارای کیست دچار پیچ خوردگی می شوند. هرچند داشتن یک کیست و یا توده احتمال ابتلا به تورشن تخمدان را بالا می برد اما امکان این که تخمدان های بدون کیست نیز دچار پیچ خوردگی شوند وجود دارد.
آیا تورشن همواره باعث از دست دادن تخمدان می شود؟
یکی از دغدغه های اصلی بیماران مبتلا به تورشن از دست دادن تخمدان است. با این که پیچ خوردگی تخمدان مانع از رسیدن خون به تخمدان می شود اما همیشه تخمدان از دست نمی رود.
تورشن تخمدان و درمان های ناباروری
درمان های هورمونی که به منظور تحریک تخمدان انجام می شود می تواند احتمال پیچ خوردگی تخمدان را بالا ببرد. زیرا درمان های ناباروری اندازه ی تخمدان را بزرگتر می کنند که در اثر بزرگ شدن تخمدان خطر ابتلا به تورشن نیز افزایش پیدا می کند.
تورشن تخمدان در بارداری
حدود 10٪ - 22٪ از پیچ خوردگی تخمدان در دوران بارداری رخ می دهد. احتمال بروز تورشن تخمدان در هفته های 10-17 بارداری با توده های تخمدانی بزرگتر از 4 سانتی متر بیشتر است. در صورت عدم مراجعه سریع به پزشک متخصص ممکن است مشکلات جدی در روند بارداری ایجاد شود.
تورشن تخمدان در تومورهای خوش خیم و بد خیم تخمدان
طبق تحقیقات انجام شده پیج خوردگی تخمدان در تومور خوش خیم بیشتر از بدخیم رخ می دهد. احتمال ابتلا به تورشن تخمدان در تومورهای بدخیم تخمدان 2٪ کمتر از تومورهای خوش خیم گزارش شده است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
متاسفانه برخی افراد حتی پس از شروع درد ناگهانی در ناحیه شکم از مراجعه به پزشک اجتناب کرده و شروع به مصرف خودسرانه دارو می کنند. با توجه به این که پیچ خوردگی از رسیدن خون به تخمدان و لوله فالوپ جلوگیری می کند در صورتی که مشکل خون رسانی برای مدت زمان زیادی ادامه یابد احتمال مرگ بافت وجود دارد. از این رو بهتر است برای کنترل و درمان تورشن تخمدان سریعا به پزشک متخصص زنان و زایمان مجرب در این حوزه مراجعه کرد.
کلام آخر
هر چند پیچ خوردگی تخمدان یک وضعیت نادر در زنان است اما باید بسیار جدی گرفته شود. تشخیص زودهنگام در حفظ عملکرد تخمدان ها، لوله‌ها و جلوگیری از عوارض شدید بسیار موثر است. پیچ خوردگی تخمدان در واقع چرخش کامل یا جزئی ارگان حمایت کننده آدنکس رحمی می باشد. شایع ترین علامت پیچ خوردگی تخمدان، شروع حاد درد در لگن است که به دنبال آن ممکن است بیمار حالت تهوع و استفراغ داشته باشد. در سال های اخیر با پیشرفت دانش پزشکی به ویژه در حوزه زنان اغلب بیماری ها قابل کنترل و درمان است. از این رو بهتر است در صورت مشاهده هر گونه علائم غیر طبیعی به پزشک متخصص جهت تشخیص و شروع پروسه درمانی مراجعه کرد.
