نارسایی تخمدان یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای زنان قبل از 40 سالگی رخ دهد. با توجه به اینکه این عارضه باعث بی‌نظمی در تولید تخمک شده و با عوارض مختلفی از جمله پریود نامنظم یا قطع پریود همراه است، باید در صورت مشاهده علائم آن، سریعا به پزشک مراجعه کرد. در این مطلب قرار است به بررسی بیشتر این بیماری بپردازیم. با ما همراه باشید.
نارسایی زودرس تخمدان چیست؟
نارسایی تخمدان به انگلیسی Primary ovarian insufficiency، یک عارضه است که با نام اختصاری POF هم شناخته می شود. در این بیماری تخمدان ها به خوبی کار نمی کنند و عملکرد طبیعی خود را ندارند؛ زیرا این عارضه باعث می شود که هورمون استروژن به اندازه معمول تولید نشود و تخمدان قادر به آزادسازی تخمک به صورت منظم نباشد. به همین دلیل پریودها نامنظم شده و ممکن است شخص نابارور شود.
تفاوت نارسایی زودرس تخمدان با یائسگی زودرس
برخی از افراد به اشتباه فکر می کنند که نارسایی زودرس تخمدان در واقع همان یائسگی زود رس است. این در حالی است که باهم تفاوت دارند. زنانی که نارسایی تخمدانی اولیه دارند ممکن است سال ها قاعدگی نامنظم داشته باشند و حتی با وجود این عارضه باردار شوند اما زنانی که یائسگی زودرس دارند، پریود نمی‌شوند و ناباروری دارند.
تفاوت نارسایی تخمدان و تنبلی تخمدان
علائم بیماری نارسایی تخمدان بسیار شبیه به تنبلی تخمدان است اما این دو بیماری با یکدیگر تفاوت هایی دارند که به شرح زیر است:
تفاوت نارسایی تخمدان و تنبلی تخمدان از نظر علائم:
علائم بیماری نارسایی تخمدان عبارت است از: پریودهای نامنظم یا قطع پریودی، گرگرفتگی، عرق کردن های شبانه، کاهش میل جنسی، سکس دردناک و خشکی واژن
علائم بیماری تنبلی تخمدان عبارت است از: پریودهای نامنظم، افزایش وزن، جوش و آکنه، بالارفتن سطح هورمون های جنسی، افزایش موهای زائد بدن، طاسی با الگوی مردانه
تفاوت نارسایی تخمدان و تنبلی تخمدان از نظر علت:
علت بیماری نارسایی تخمدان می تواند به خاطر مواردی مانند اختلالات ژنتیکی، بیماری خود ایمنی، مشکل در هورمون تنظیم کننده تخمدان، اختلالات اشتها، عفونت و برخی ویروس ها، شیمی درمانی و پرتودرمانی و اختلالات متابولیک و سموم باشد.
علت بیماری تنبلی تخمدان می تواند به خاطر مواردی مانند انسولین اضافی، التهاب درجه پایین، وراثت، آندروژن اضافی باشد.
تفاوت نارسایی تخمدان و تنبلی تخمدان از نظر درمان:
نارسایی تخمدان درمان قطعی ندارد و مواردی مثل استروژن درمانی یا استفاده از مکمل هایی دارویی می تواند در کنترل و کم کردن عوارض این بیماری موثر باشد.
تنبلی تخمدان درمان قطعی ندارد و ممکن است با توجه به تشخیص پزشک استفاده از داروهای ضدبارداری، درمان با پروژستین و تغییر در سبک زندگی به عنوان روش های درمانی به بیمار توصیه شود.
علائم نارسایی تخمدانی
از آنجایی که علائم و نشانه‌های نارسایی تخمدان می تواند شبیه به یائسگی یا تنبلی تخمدان باشد، ممکن است زنان در تشخیص این عارضه دچار مشکل شوند. با توجه به همین موضوع بهتر است که در صورت مشاهده یک یا چند مورد از علائم زیر جهت بررسی های بیشتر به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید تا با انجام معاینات و آزمایش های لازم، نوع بیماری و روش درمانی آن مشخص شود. نارسایی تخمدان می تواند با علائم زیر همراه باشد
- قطع قاعدگی یا نامنظم شدن آن
- مشکل در بارداری
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- خشکی واژن
- کاهش میل جنسی
- احساس خستگی
- اضطراب
عوامل خطر نارسایی اولیه تخمدان چیست؟
برخی عوامل ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش دهد که مهم ترین آن ها عبارت است از:
- اگر مادر یا خواهر شما به این مشکل دچار شده است، احتمال ابتلای شما به آن بیشتر است.
- افرادی که به بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های ویروسی مبتلا هستند.
- بیماران مبتلا به سرطان که در حال شیمی‌درمانی و پرتودرمانی هستند.
- زنان در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند.
- اگر جراحی تخمدان داشته باشید، احتمال نارسایی آن بیشتر می‌شود.
درمان نارسایی اولیه تخمدان
در حال حاضر برای درمان نارسایی اولیه تخمدان و بازگشت عملکرد تخمدان‌ها درمان قطعی وجود ندارد؛ اما پزشک برای کاهش عوارض و متعادل‌کردن سطح استروژن اقدامات زیر را انجام می‌دهد.
استروژن درمانی: استروژن درمانی به جلوگیری از پوکی‌استخوان کمک کرده و علائمی مانند گرگرفتگی رفع را می کند. معمولا استروژن با هورمون پروژسترون تجویز می‌شود. با مصرف استروژن احتمال تغییرات پیش سرطانی در پوشش داخلی رحم وجود دارد. پروژسترون از این پوشش محافظت می‌کند.
مصرف مکمل ها: قبل از تجویز این مکمل‌ها و ویتامین‌ها آزمایش تراکم استخوان انجام می‌شود. کلسیم و ویتامین دی برای پیشگیری از پوکی‌استخوان باید مصرف شوند. معمولا این مواد مغذی از رژیم غذایی و نور خورشید به‌اندازه کافی دریافت نمی‌شوند.
درمان ناباروری: در صورتی که فرد مراجعه کننده با ناباروری به دلیل نارسایی تخمدان به پزشک مراجعه کرده است، پزشک می تواند برای درمان از لقاح آزمایشگاهی یا تکنیک آی‌وی‌اف استفاده کند که طی آن تخمک اهدایی در آزمایشگاه با اسپرم لقاح پیدا کرده و تخمک بارورشده در رحم قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است پزشک برای شما داروی کلومیفن سیترات را تجویز کند که برای درمان نارسایی، تنبلی تخمدان و درمان ناباروری کاربرد دارد.
نارسایی اولیه و ثانویه چیست؟ چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
در نارسایی اولیه تخمدان، تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی عملکرد خود را از دست می‌دهند. تولید تخمک در بیشتر خانم‌ها در حدود سن ۵۱ سالگی متوقف شده و شخص یائسه می‌شود. در نارسایی اولیه یا زودرس تخمدان ممکن است پریودها به طور ناگهانی متوقف شوند؛ اما معمولا ماه‌ها یا سال‌ها پریود نامنظم است. به همین دلیل ممکن است شخص بتواند در این شرایط باردار شود. تفاوت نارسایی اولیه و ثانویه تخمدان در پاسخ به تحریک مناسب گنادوتروپین که توسط هیپوتالاموس و هیپوفیز تولید می‌شود، در تخمدان است. در نارسایی ثانویه تخمدان هیپوتالاموس و هیپوفیز نمی‌توانند گنادوتروپین را به‌خوبی تحریک کنند.
برای درمان نارسایی زودرس تخمدان به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
برای درمان نارسایی اولیه تخمدان و مشکلات مربوط به آن باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. توجه داشته باشید که هرگونه تاخیر در مراجعه به پزشک می تواند عوارض جبران ناپذیری برای شما داشته باشد. در صورتی که پریودهای نامنظم دارید یا در صورت مشاهده سایر علائم این بیماری بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان به دلیل داشتن تجربه کافی در بیماری های زنان و زایمان به شما در کنترل و بهبود این بیماری کمک خواهد کرد. می توانید با مراجعه حضوری به مطب تمام سوالات خود را از ایشان در ارتباط با نارسایی زودرس تخمدان بپرسید.
