مقابله با عوارض یائسگی

یائسگی یکی از مراحل طبیعی و مهم زندگی زنان است. زنان در این دوره تغییرات جسمی و روانی خاصی را تجربه می کنند. آشنایی با این تغییرات و درک دلایل آن به زنان کمک می کند که بدانند چه چیزی در انتظار آنها است و بتوانند با آمادگی بیشتری خود را با این تغییرات تطبیق دهند. با توجه به همین موضوع در این مقاله در مورد یائسگی، عوارض یائسگی و روش های مقابله با عوارض یائسگی صحبت می کنیم. در این مقاله با ما همراه باشید.

یائسگی چه زمانی آغاز می‌شود؟

زمان شروع یائسگی در زنان متفاوت است به طور کلی در فاصله سن 44 -55 سالگی اتفاق می افتد. تا 5 سال قبل از قطع کامل قاعدگی، زنان وارد مرحله پیش یائسگی می شوند. علائم یائسگی ممکن است از همین دوران شروع شود اما یائسگی قطعی زمانی است که مدت یک سال از قطع قاعدگی گذشته باشد.

مشخصه اصلی این دوره پایان باروری و قطع کامل عادت ماهانه است. زنان یائسه قادر به بارداری نیستند. عمده تغییرات یائسگی مربوط به تغییر عملکرد تخمدان ها و توقف ترشح هورمون های زنانه از تخمدان و در نتیجه توقف تولید تخمک است. تخمدان ها بخش مهمی از دستگاه تناسلی زنانه هستند که دو عملکرد مهم دارند؛ تولید هورمون استروژن و پرو ژسترون. این هورمونها وظایف مهمی را بر عهده دارند.

علائم و تغییرات دوران یائسگی عبارتند از:

1. بی نظمی در عادت ماهانه: در دوره یائسگی بی نظمی و اختلال در عادت ماهانه ایجاد می شود این بی نظمی در بعضی افراد زیاد و آزار دهنده است اما اکثریت زنان کاهش زمان و حجم خونریزی را تجربه می کنند. در صورت خونریزی شدید یا طولانی مدت انجام تکه برداری از پوشش داخلی رحم و کورتاژ، برای متوقف کردن خونریزی و رد احتمال سرطان رحم انجام می شود.

در بعضی موارد سرطان دهانه رحم نیز موجب لکه بینی یا خونریزی می شود؛ بنابراین انجام پاپ اسمیر از ضروریات معاینات و مراقبت های سالانه خانم ها در دوران یائسگی است. هرگونه خونریزی شش ماه پس از قطع قاعدگی نیاز به بررسی بیشتر و مراجعه به پزشک دارد، زیرا در این گونه موارد احتمال خونریزی غیرطبیعی به دلیل بدخیمی بیشتر است.

2. گرگرفتگی و تعریق شبانه: یک علامت شایع و آزار دهنده در دوره یائسگی است و بیشتر زنان آن را تجربه می کنند. در این حالت فرد به طور ناگهانی احساس گرما می کند. همزمان با این احساس، فرد دچار تعریق شده و پس از آن بدن وی سرد می شود. در برخی افراد گرگرفتگی خفیف و در برخی دیگر بسیار شدید است به طوری که فرد را از خواب بیدار می کند. این علامت در عرض چند سال پس از یائسگی از بین می رود. یکی از دلایل گرگرفتگی افزایش سطح آدرنالین است. این هورمون باعث هوشیار نگه داشتن مغز و در نتیجه بی خوابی می شود.

3. خستگی و مشکلات خواب: سخت به خواب رفتن، زود از خواب بیدار شدن، نیمه شب از خواب بیدار شدن به خصوص به دلیل تعریق شبانه یا احساس نیاز به دستشویی ممکن است وجود داشته باشد.

4. تغییرات خلقی: زنان در دوران یائسگی تحریک پذیرتر و غمگین تر هستند و تغییرات خلقی آنها بیشتر می شود. برای پیشگیری از افسردگی و اضطراب بهتر است امتیازهای این دوره از زندگی خود را بشناسند و برنامه ریزی مناسبی در نظر بگیرند. در صورت ادامه نشانه های افسردگی مراجعه به پزشک و شروع درمان موثر ضرورت دارد.

5. تغییرات دستگاه تناسلی و ادراری و تغییر تمایلات و فعالیت جنسی: کاهش ترشحات زنانه و خشکی واژن در دوره یائسگی موجب ایجاد مشکلات مقاربتی می شود. فرد احساس درد زیادی در زمان نزدیکی دارد. علاوه بر این به علت کاهش سطح هورمون های جنسی، میل جنسی نیز سرکوب می شود. برای رفع این مشکل می توان با توصیه پزشک و با استفاده از ژل ها و پماد های موضعی این دردها را کم کرد.

افتادگی مثانه و رحم نیز از مشکلاتی است که سبب کاهش لذت زناشویی می شود. برای پیشگیری از این افتادگی ها، باید به انجام تمرینات تقویت کننده عضلات کف لگن که به تمرینات کگل معروف است، پرداخت.

6. سایر تغییرات جسمانی: کاهش قابلیت ارتجاعی پوست، خشکی و چروک شدن پوست، درد عضلات و مفاصل، سردرد، کاهش توده عضلانی، تجمع بافت چربی، چاقی شکمی، کوچک شدن پستان ها اتفاق می افتد. نوشیدن 8- 10 لیوان آب در روز می تواند به بهبود خشکی، جلوگیری از افزایش وزن و نفخ شکم کمک کند. مصرف پروتئین در طول روز علاوه بر کمک به جلوگیری تحلیل عضلات، می تواند به کاهش وزن کمک کند. گوشت، مرغ، تخم مرغ، ماهی سرشار از پروتئین هستند.

عوارض ناشی از یائسگی و روش های مقابله با آن

بعد از یائسگی به دلیل تاثیر کاهش هورمون استروژن بر بافت های استخوان، قلب، مثانه، واژن احتمال ابتلاء به بعضی از بیماری ها شایع تر است. این بیماری ها عبارتند از:

پوکی استخوان: ماده اصلی استخوان که سختی آن را بوجود می آورد، کلسیم است. ذخیره شدن کلسیم در استخوان، قبل از تولد آغاز و تا 30 سالگی ادامه پیدا می کند. در این سن استخوانهای یک فرد سالم به بیشترین سختی خود می رسد؛ اگر غذای مصرفی کلسیم کافی نداشته باشد یا فعالیت بدنی وجود نداشته باشد به تدریج کلسیم استخوان ها کم شده و استخوان ها شکننده می شوند.

با افزایش سن و کاهش هورمون های زنانه احتمال ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود. مشکل اصلی در یائسگی، از دست رفتن مواد معدنی استخوان عمدتا کلسیم است و فعالیت استخوان سازی در بدن کاهش پیدا کرده و این امر می تواند خطر پوکی استخوان و شکستگی را در سنین بعد از یائسگی در زنان افزایش دهد. از این رو به زنان یائسه توصیه می شود روزانه 800 – 1200 میلی گرم کلسیم دریافت نمایند. مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم به خصوص لبنیات پاستوریزه کم چرب برای پیشگیری از پوکی استخوان لازم است. از جمله منابع غنی از کلسیم شیر، پنیر، سبزیجات سبز و برگ دار مانند کلم پیچ و اسفناج را می توان نام برد. میزان ویتامین D کافی در زنان یائسه باعث کاهش خطر شکستگی مفصل ران به علت ضعف استخوان ها می شود. ویتامین D از طریق مصرف مواد غذایی غنی از این ویتامین و قرار گرفتن در معرض آفتاب تامین می شود. منابع غنی از ویتامین D ماهی های روغنی، روغن کبد ماهی و تخم مرغ هستند.

بی اختیاری ادرار: پس از یائسگی و با افزایش سن تغییراتی در مجاری ادراری به وجود می آید که موجب بروز بی اختیاری ادراری می شود. علت دیگر، ضعیف بودن و شل شدن عضلات کف لگن است. عضلات کف لگن، رحم و مثانه را نگه می دارند؛ بنابراین شل شدن آنها موجب افتادگی رحم و مثانه می شود. وزن ایده ال باعث کاهش فشار بر روی مثانه است؛ چنانچه گاهی ممکن است در هنگام خنده، سرفه یا هنگام انجام کاری که بر مثانه فشار وارد شود، چند قطره ادرار بی اختیار خارج می شود. برای کنترل این مشکل پرهیز از نوشیدن قهوه و چای که عامل پرشدن سریع مثانه است، نیز توصیه می شود. همچنین استفاده از سرویس بهداشتی در زمان های معین و ننوشیدن مایعات در ساعات پایانی روز برای کنترل ادرار موثر است.

بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری، تجمع مدفوع یا استفاده از برخی داروها و عوامل دیگر نیز ایجاد شود. به همین دلیل جهت کنترل و درمان بیماری مراجعه به پزشک متخصص در این حوزه ضروری است.

بیماری های قلبی - عروقی: استروژن نقش به سزایی در مراقبت از سیستم نگهداری از سیستم قلب و عروق دارد؛ به همین دلیل با شروع دوران یائسگی و کاهش سطح هورمون در بدن احتمال بروز مشکلات قلبی عروقی، بخصوص سکته های قلبی و لخته شدن خون به شدت افزایش پیدا می کند. رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی علاوه بر جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی می تواند در حفظ وزن مناسب نقش به سزایی داشته باشد. ورزش یکی از عوامل مهم برای قرار گرفتن کلسیم در داخل استخوان و محکم شدن استخوان ها است. ورزش منظم مانع پیشرفت پوکی استخوان می شود؛ ورزشهای متحمل وزن از جمله پیاده روی و دویدن ورزش های مناسبی هستند. انجام تمامی این الگوهای رفتاری باعث کاهش مشکلات قلبی و عروقی در این دوران خواهد شد.

روش های طبیعی برای کاهش علائم یائسگی:

1. مصرف غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D

2. حفظ وزن متعادل

3. مصرف میوه و سبزیجات

4. خودداری از مصرف غذاهای تحریک کننده

5. ورزش منظم

6. مصرف غذاهای سرشار از فیتواستروژن مانند دانه های سویا، کنجد و کتان

7. نوشیدن مقدار کافی آب

8. کاهش مصرف مواد قندی

9. حذف نکردن وعده های غذایی

10. مصرف غذاهای غنی از پروتئین

مراجعه به پزشک

طی دوره پیش و پس از یائسگی انجام برخی از آزمایشات جهت ارتقای سطح سلامت زنان ضروری است. انجام معاینات سالیانه می تواند از بروز بسیاری از بیماری های شایع زنان جلوگیری کند. در صورتی که دوران یائسگی شما آغاز شده است می توانید به مطب دکتر مانیا کاوه متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کنید. آگاهی بیشتر در ارتباط با دوران یائسگی به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید عوارض ناشی از یائسگی را راحت تر کنترل کنید.