زنان باردار در دوران بارداری، با مشکلات و بیماری های جدیدتری مواجه می شوند. یکی از این مشکلات، مسمومیت بارداری است که عوامل متعددی باعث بروز آن می شوند. مسمومیت بارداری اغلب از هفته بیستم بارداری شروع می شود و تا یک هفته بعد از زایمان می تواند ادامه داشته باشد. برخی مادران از تاثیر مسمومیت بارداری بر جنین ابراز نگرانی می کنند. در این مقاله قصد داریم با معرفی علائم، دلایل و روش های درمان مسمومیت بارداری پیرامون تاثیر این اختلال بر سلامتی جنین و مادر بررسی داشته باشیم. برای آشنایی بیشتر با روش های پیشگیری از مسمومیت بارداری تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری نوعی اختلال و مسمومیتی است که در دوران بارداری رخ می دهد و با افزایش فشار خون در ارتباط است. مسمومیت بارداری در اصطلاح پزشکی با نام پره اکلامپسی (Preeclampsia) نیز شناخته می شود. زنانی که دارای فشار خون بالا و همچنین میزان پروتئین کم در ادرار هستند اغلب به مسمومیت بارداری مبتلا می شوند. مسمومیت بارداری می تواند مشکلات و خطرات جدی برای مادر و جنین ایجاد کند و تنها در 5 درصد از زنان باردار مبتلا به این نوع مسمومیت می شوند. از این رو، لازم است مسمومیت بارداری در سریع ترین زمان تشخیص داده شده و تحت مناسب ترین روش درمانی توسط پزشک متخصص زنان و زایمان قرار گیرد.
انواع مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری در تمامی زنان باردار مبتلا به این بیماری به یک شکل ظاهر نمی شود. علائم و عوارض ناشی از مسمومیت بارداری، آن را در سه گروه متفاوت تقسیم بندی کرده است. در این بخش از مطلب به انواع مسمومیت بارداری می پردازیم.
مسمومیت بارداری خفیف
در این نوع مسمومیت، دست ها، پاها و صورت به دلیل جمع شدن مایعات در بافت های بدن و زیر پوست، ورم می کنند. فشار خون به صورت جزئی افزایش و پروتئین ادرار کاهش پیدا می کند و بیمار دچار تشنج نمی شود.
مسمومیت بارداری متوسط
در این نوع مسمومیت، تورم شکل گرفته در دست ها، پاها و صورت زیادتر می شود و همچنین میزان فشار خون بسیار افزایش و پروتئین ادرار نیز بسیار کاهش پیدا می کند. علاوه بر آن، حالت تهوع، استفراغ، دوبینی، سردرد، سرگیجه و احساس درد در ناحیه راست شکم به سایر مشکلات اضافه می شود.
مسمومیت بارداری شدید
شدیدترین نوع مسمومیت دارای عوارض بسیار خطرناک تشنج است. به طوری که با تشنج کردن، احتمال به کما رفتن بیمار و در نهایت مرگ مادر و جنین افزایش پیدا می کند.
شایع ترین علائم ناشی از مسمومیت بارداری
مسمومیت بارداری در مراحل اولیه بیماری می تواند بدون هیچ علامتی باشد و تنها بیمار از افزایش فشار خون رنج ببرد. کنترل فشار خون در دوران بارداری از مهم ترین نکاتی است که باید به طور منظم رعایت شود. مسمومیت بارداری در مراحل شدیدتر می تواند علائم مختلف دیگری نیز به همراه داشته باشد. در حالت کلی، شایع ترین علائم ناشی از مسمومیت بارداری عبارتند از:
- ورم کردن دست ها، پاها و صورت
- افزایش شدید فشار خون
- کاهش میزان پروتئین موجود در ادرار
- افزایش وزن ناگهانی
- سردرد و سرگیجه
- تاری دید و دوبینی
- درد معده
- تشنج
علل بروز مسمومیت بارداری
تا به امروز دلیل واضح و مشخصی برای بروز مسمومیت بارداری عنوان نشده است. ولی عوامل متعددی هستند که می توانند باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری شوند. از جمله فاکتورهای موثر در افزایش خطر ابتلا به مسمومیت بارداری عبارتند از:
- بارداری در سنین بالای 40 سالگی یا در سنین پایین تر از 18 سالگی
- ابتلا به بیماری دیابت
- داشتن برنامه غذایی ناسالم و نامناسب
- چاقی و داشتن اضافی وزن بسیار زیاد
- بارداری اول
- ابتلا به بیماری های کلیوی مزمن
- عامل ژنتیکی و داشتن سابقه ابتلا به مسمومیت بارداری در میان اعضای خانواده
- مصرف سیگار یا داروهای روان گردان
- مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های الکلی
- بارداری دوقلو یا چند قلویی
- ایجاد فاصله بیش از 10 سال بین دو بارداری
عوارض و تاثیر مسمومیت بارداری بر جنین
مسمومیت بارداری در سیستم خونرسانی اختلال ایجاد می کند و مانع از رسیدن خون کافی به جنین می شود. از این رو جنین نمی تواند رشد کامل و طبیعی داشته باشد. به همین دلیل، نوزاد نارس متولد می شود و با مشکلاتی مانند کم شنوایی، کم بینایی، صرع، اختلالات یادگیری و فلج مغزی مواجه خواهد شد. احتمال زنده ماندن نوزاد نارس به شرایط جسمانی نوزاد بستگی دارد. در موارد بسیار نادر، با ابتلا به مسمومیت شدید بارداری، مادر و جنین، هر دو جان خود را از دست می دهند. باید خاطر نشان شد، علاوه بر به خطر افتادن جنین، مادر نیز با مشکلات جدی و نادر مواجه خواهد شد؛ از جمله این عوارض عبارتند از:
- تشنج
- سکته مغزی
- نارسایی ریه
- نارسایی قلبی
- خونریزی کبد
- کاهش شدید میزان پلاکت های خون و رقیق شدن خون
مسمومیت بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
پس از مشاهده علائم غیر طبیعی و افزایش بیش از اندازه فشار خون در هفته 20 بارداری، بایستی بیمار به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه داشته باشد. پزشک پس از گرفتن شرح حال بیمار و انجام معاینات اولیه مانند میزان تورم دست و پا، بیمار را برای انجام تست های آزمایشگاهی ارجاع می دهد. از جمله این آزمایش ها عبارتند از:
- انجام آزمایش خون برای بررسی میزان پلاکت های خون و همچنین بررسی وجود مواد شیمیایی در کبد یا کلیه
- انجام آزمایش ادرار برای بررسی میزان پروتئین موجود در ادرار
- انجام سونوگرافی برای بررسی نحوه رشد جنین
- سنجش ریه ها برای بررسی میزان مایع اضافی تجمع یافته در ریه
نحوه درمان مسمومیت بارداری
نتایج تست های آزمایشگاهی، نوع مسمومیت بارداری و شدت این بیماری را مشخص می کنند. فرآیند درمانی با توجه به همین نتایج توسط پزشک متخصص انتخاب می شود. به طور معمول با تجویز داروهای مختلف بیماری مسمومیت بارداری کنترل می شود. بنا به شرایط خاص بیمار، توصیه می شود زایمان به شیوه سزارین انجام شود. در ادامه به بررسی نحوه درمان مسمومیت بارداری می پردازیم:
- استراحت مطلق به خصوص خوابیدن به سمت چپ
- مصرف داروی کنترل فشار خون
- مصرف داروی ضد تشنج
- مصرف دارو برای کاهش ادرار به منظور از دست ندادن پروتئین
- زایمان زودرس برای حفظ سلامتی مادر
- گنجاندن انواع ویتامین ها و کلسیم در برنامه غذایی
روش های پیشگیری از ابتلا به مسمومیت بارداری
نکات ساده ای هستند که با رعایت آن ها در دوران بارداری می توان تا حدود زیادی از بروز بیماری مسمومیت بارداری جلوگیری کرد. از جمله این نکات عبارتند از:
- خودداری از مصرف سیگار و دخانیات
- خودداری از مصرف نوشیدنی های الکلی
- خودداری از مصرف داروهای شیمیایی و روان گردان
- داشتن یک برنامه غذایی سالم و مفید
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی مسمومیت بارداری و همچنین علائم، دلایل ایجاد، عوارض و روش های درمان و پیشگیری آن پرداخته شد. مسمومیت بارداری یا پره آکلامپسی دارای علائم افزایش فشار خون، کاهش پروتئین ادرار، تورم دست وپا، حالت تهوع، سردرد و تشنج است. مراجعه سه بار در هفته و مصرف داروهای تجویزی می تواند از تشدید یافتن این بیماری جلوگیری کند. دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی تجربه بیشتری در زمینه درمان و جراحی بیماری های زنان دارند. شما می توانید با مراجعه به مطب دکتر مانیا کاوه برای درمان مسمومیت بارداری به روش های موثر اقدام کنید.
