بعد از زایمان طبیعی، مادر و نوزاد هر دو نیازمند مراقبت هستند. مسائلی که مادر پس از زایمان به آن توجه داشته باشد، اهمیت بالایی دارند. به طوری که انجام هریک از مراقبت های ضروری می تواند تاثیر به سزایی در جسم فیزیکی و روحی مادر داشته باشد. دوران پس از زایمان دورانی است که مادر بایستی بتواند خود را با شرایط فعلی مطابقت دهد. مراقبت های بعد از زایمان طبیعی از بروز مشکلات متعددی جلوگیری می کند. در این مقاله قصد داریم شما را با اصلی ترین نکات و مراقبت های بعد از زایمان طبیعی آشنا کنیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
مراقبت های بعد از زایمان طبیعی
پس از به دنیا آمدن نوزاد، دوران پس از زایمان آغاز می شود. این دوران حدود 6 تا 8 هفته طول می کشد و در اصطلاح به آن دوران تری مستر چهارم گفته می شود. با رعایت مراقبت های بعد از زایمان طبیعی، می توان تغییرات فیزیولوژیک و سایکولوژیک بدن را به دوران قبل از بارداری بازگرداند. باید خاطر نشان شد، دشواری مراقبت های بعد از زایمان طبیعی به دشواری مراقبت های بعد از زایمان سزارین نخواهد بود. با این وجود، مادر باید هر چه سریع تر بتواند سلامتی و توانایی خود را به دست آورد. در این بخش از مطلب به مراقبت های بعد از زایمان طبیعی می پردازیم.
تغذیه سالم
پس از زایمان بهتر است خوراکی های سالم و انرژی بخشی مصرف شوند. ولی مصرف خوراکی های پرچرب و پرگوشت توصیه نمی شود؛ این خوراکی ها سنگین هستند و به دلیل نداشتن تحرک کافی در مادر باعث یبوست خواهند شد. مصرف مواد غذایی فیبردار، ماهی، میوه، سبزیجات، لبنیات و خشکبار برای روزهای بعد از زایمان بیشتر توصیه می شوند. به خصوص مادرانی که نوزادان آن ها از شیر مادر تغذیه می کنند، داشتن یک رژیم غذایی سالم اهمیت بالایی دارد.
مراقبت از محل زخم و ناحیه پرینه
به ناحیه بین واژن و مقعد، ناحیه پرینه گفته می شود. برای تولد نوزاد، ناحیه پرینه را تا حدود 2 سانتی متر برش می زنند. پس از تولد، این ناحیه را به کمک بخیه هایی می بندند که عمق بسیار زیادی ندارد. با گذشت حدود 10 روز و مراقبت، محل بخیه التیام پیدا می کند. با نشستن داخل لگن حاوی آب و بتادین و شستشو با آب ولرم می توان به بهبودی سریع بخیه ها کمک کرد. پس از هر بار شستشو بهتر است محل بخیه با حوله ای تمیز خشک شود.
استفاده از شکم بند
از شکم بند به منظور بازگشت فرم و سایز شکم به حالت قبل از بارداری استفاده می شود. به طور معمول، دو نوع شکم بند برای دوران پس از زایمان در بازار موجود است. نوع اول، ظاهری شبیه به شورتک دارند که به آن ها گن گفته می شود و همانند شورتک پوشیده می شوند. استفاده از این نوع شکم بند در روزهای ابتدایی پس از زایمان به دلیل ایجاد عرق زیاد در نواحی بخیه ها، توصیه نمی شود. نوع دوم شکم بند، همانند کمربندی است که دورتادور شکم را می پوشاند. با تنظیم فشار مناسب می توان در زمان وجود بخیه ها نیز از این نوع شکم بند استفاده کرد.
فعالیت های بدنی
حدود 6 هفته پس از زایمان نباید فعالیت های سنگین بدنی انجام داد و از ایستادن های طولانی مدت باید خودداری کرد. دویدن، پریدن، برداشتن اجسام سنگین وزن و انجام تمرین های ورزشی سنگین جزو فعالیت های بدنی ممنوعه در هفته های اولیه بعد از زایمان محسوب می شوند.
فعالیت جنسی
برای شروع دوباره برقراری رابطه جنسی، بایستی محل تمامی بخیه ها و زخم ها التیام پیدا کنند. از طرفی، خونریزی ها و لکه بینی ها به طور کامل برطرف شوند. برای اتمام خونریزی و التیام زخم ها، در حدود 40 روز زمان لازم است. پس از گذشت این مدت، در برخی موارد خشکی واژن منجر به داشتن یک رابطه جنسی سخت و دردناک می شود. از این رو بهتر است از روان کننده های مناسب استفاده شود. گشادی واژن نیز پس از گذشت چند ماه به حالت طبیعی خود باز خواهد گشت.
رعایت اصول بهداشتی
با شستشوی منظم واژن و استحمام، استفاده از آب و صابون می توان باعث تمیز ماندن واژن و پیشگیری از احتمال بروز عفونت شد. استفاده از پدهای تمیز و بدون حساسیت تا پایان خونریزی، منجر به سلامتی مادر خواهد شد. همچنین توصیه می شود، هر روز پستان ها با آب شستشو داده شوند تا تمیز و خشک باقی بمانند.
انجام تمرین های ورزشی
پس از زایمان، عضلات شکم و دیواره های آن نرم و شل می شوند. افتادگی شکم ظاهری بدفرم دارد و تنها با استفاده از شکم بند نمی توان ماهیچه های شل و افتاده را به حالت اولیه بازگرداند. از این رو، انجام فعالیت های ورزشی کششی، سبک و هدفمند می تواند باعث جمع و سفت شدن سریع تر عضلات شکم شود. تمرین های ورزشی علاوه بر ایجاد سلامتی و شادابی، موجب رفع خستگی مادر خواهد شد.
مراقبت از عملکرد روده و مثانه
بنا به اختلال در سیستم فعالیتی روده ها، دفع نکردن مدفوع تا 2 روز پس از زایمان، امری طبیعی است. پس از 2 روز بایستی مادر با تنظیم برنامه غذایی مناسب خود بتواند از یبوست جلوگیری کند. چنانچه عمل دفع دشوار باشد، بایستی از زور زدن بیشتر و وارد شدن فشار اضافی بر بخیه ها خودداری شود. با نوشیدن مایعات فراوان نیز باید به تخلیه مکرر مثانه کمک کرد.
افسردگی پس از زایمان
در اغلب موارد، مادران پس از زایمان با تغییرات روحی و خلق و خویی مواجه می شوند. چنانچه مدت زمان این تغییرات رفتاری، بیشتر از 2 هفته طول بکشد، مادر به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده است. با کمک گرفتن از اطرافیان و صحبت کردن با آن ها، حذف کردن انتظارهای بیش از حد از خود، وقت کافی برای استراحت گذاشتن و احساس آسودگی داشتن می توان از بروز افسردگی بعد از زایمان جلوگیری کرد.
مشاوره منظم با پزشک متخصص
مادر پس از زایمان بایستی مراجعه منظمی به مراکز بهداشت و درمان یا متخصص زنان و زایمان داشته باشد. در این صورت با گرفتن شرح حال مادر و انجام معاینات لازم از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می شود. بروز موارد زیر، مراجعه سریع تر به پزشک را ضروری می کند.
- داشتن تب و لرز شدید
- داشتن حالت تهوع و استفراغ
- ترشحات غیر طبیعی از واژن
- افزایش خونریزی
- سر درد شدید
- شکم درد شدید
- بروز مشکلاتی در پستان
- بروز علائم بیماری های قلبی یا تنفسی
- بروز علائم افسردگی
مراجعه به پزشک
در مطالب بالا پیرامون مراقبت های بعد از زایمان طبیعی، توضیحات مفیدی ارائه شد. از جمله مهم ترین این مراقبت ها می توان به داشتن برنامه غذایی سالم، مراقبت از زخم، فعالیت بدنی و ورزشی درست، جلوگیری از افسردگی، رعایت اصول بهداشتی، مشاوره منظم با پزشک متخصص و... اشاره داشت. چنانچه مادر، ترشحات بدبو، حالت استفراغ و اختلال های قلبی داشته باشد بایستی مراجعه سریع به پزشک داشته باشد. دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی تجربه بیشتری در زمینه درمان و جراحی بیماری های زنان دارند. شما می توانید با مراجعه به مطب دکتر مانیا کاوه برای داشتن یک زایمان طبیعی و آسان اقدام کنید.
