زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی با درد و عوارض بیشتری همراه است. به همین علت نیاز به مراقبت و رسیدگی بالایی دارد. در صورتی که مادر و نوزاد بعد از زایمان از سلامت کاملی برخوردار باشند؛ تنها به مدت 2 تا 4 روز در بیمارستان بستری می شوند. نگهداری مادر در بیمارستان به دلیل کنترل و تسکین درد توسط پرسنل بیمارستان است.
در روزهای اولیه مادر می تواند به نوزاد خود شیر دهد و نحوه صحیح شیردهی به نوزاد را بیاموزد؛ اما سزارین از عمل هایی که در صورت مراقبت نکردن ممکن است با درد و عوارض جدی همراه باشد؛ بنابراین مادر باید بعد از انجام زایمان سزارین به مراقبت های بعد از این عمل توجه کند. در این مطلب به نکات نگهداری از مادر در منزل، مواد غذایی مناسب، نحوه تعویض و رسیدگی زخم و...می پردازیم.
زنان چگونه باید به مراقبت از زخم بعد از زایمان سزارین بپردازند؟
بعد از زایمان سزارین زخمی به اندازه 10 تا 20 سانتی متر به شکل افقی زیر خط بیکینی ایجاد می شود. زخم زایمان ممکن است در ابتدا متورم و قرمز باشد؛ اما بعد از مدتی محو می شود. شکافی که در زیر شکم برای زایمان سزارین ایجاد می شود؛ بعد از عمل با بخیه دوخته می شود؛ بنابراین احتمال عفونت و خونریزی در این ناحیه وجود دارد.
مراقبت از این ناحیه می تواند تاثیر بسزایی در زمان بهبودی و جلوگیری از عفونت داشته باشد. چند مورد از کارهایی که زنان باید برای مراقبت از زخم انجام دهند عبارت هستند از:
- تمیز و خشک نگه داشتن محل زخم و نواحی اطراف آن (برای خشک کردن محل زخم بعد از حمام کردن بهتر است از باد ملایم سشوار استفاده شود)
- استفاده از لباس های نخی و آزاد
- مصرف مسکن های تجویز شده توسط پزشک متخصص
- استفاده از پانسمان های ضد آب در هنگام حمام کردن
- دستکاری نکردن زخم زایمان سزارین
چه کارهایی باید برای کنترل درد و خونریزی بعد از زایمان سزارین انجام شود؟
اکثر زنان بعد از انجام زایمان سزارین درد و کمی ناراحتی را تجربه می کنند. با توجه به وضعیت مادر؛ ممکن این درد و ناراحتی از چند روز تا چند هفته به طول بی انجامد. در چنین وضعیتی مادر باید به دستور پزشک متخصص داروهای خود را در اسرع وقت مصرف کند. بسیاری از داروهای بعد از زایمان به تسکین درد و ناراحتی کمک می کنند.
زنان باید به این نکته توجه داشته باشند که مصرف مسکن هایی مانند آسپرین و کدئین در هنگام شیردهی ممکن است برای نوزاد کمی خطر ایجاد کند؛ بنابراین قبل از مصرف مسکن بهتر است با پزشک متخصص مشورت شود. برخی از بانوان بعد از سزارین ممکن است با خونریزی همراه باشند. در چنین شرایطی استفاده از تامپون توصیه نمی شود چرا که احتمال انتشار عفونت در واژن وجود دارد. بهتر است زنان از پد بهداشتی برای کنترل خونریزی استفاده کنند.
رژیم غذایی مناسب برای مادران پس از زایمان سزارین چیست؟
رعایت رژیم غذایی می تواند تاثیر بسزایی در تسریع زمان بهبودی و دوران نقاهت آن داشته باشد؛ بنابراین زنان باید بعد از زایمان سزارین به رژیم غذایی خود توجه داشته باشند. نکاتی که زنان باید در برنامه غذایی به آن توجه کنند عبارت هستند از:
- استفاده از غذاهای نرم و آبکی بعد از زایمان سزارین
- مصرف غذاهای کم چرب و سبک
- مصرف غذاهای حاوی ویتامین و پروتئین برای ترمیم زخم
- مصرف نکردن غذاهای نفاخ مانند انواع حبوبات و شیر
چه زمانی مادر بعد از زایمان می تواند به فعالیت های عادی بازگردد؟
زمان بازگشت مادر به فعالیت های عادی روزانه با توجه به وضعیت مادر متفاوت است. مادران بعد از زایمان سزارین و در دوران نقاهت بهتر است فعالیت های ساده ای را مانند پیاده روی روزانه انجام دهند. تحرک آرام و فعالیت های ملایم از خطر لخته شدن خون جلوگیری می کند. با این حال مادر به هیچ عنوان نباید پس از زایمان به خود فشار بیاورد.
مادر بعد از خارج شدن از بیمارستان باید بتواند فرزند خود را در آغوش بگیرد و به او شیر دهد. انجام برخی از فعالیت ها بعد از زایمان ممکن است برای مادر خطرناک باشد؛ بنابراین بهتر است تا حداقل 6 هفته بعد از زایمان از انجام فعالیت هایی که باعث خونریزی یا درد در ناحیه جراحی می شوند، پرهیز شود.
از جمله فعالیت هایی که مادر نمی تواند فوراً پس از زایمان سزارین انجام دهد عبارت هستند از:
- رانندگی
- ورزش کردن
- بلند کردن اجسام سنگین
- رابطه جنسی
شما تنها زمانی می توانید این فعالیت ها را بدون نگرانی انجام دهید که با درد و ناراحتی همراه نباشید. اگر برای انجام این کارها دچار تردید هستید؛ می توانید از پزشک متخصص در این زمینه راهنمایی بخواهید.
در صورت بروز چه مشکلاتی بعد از زایمان باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم؟
در صورتی که مادر بعد از زایمان سزارین با علائم زیر همراه باشد؛ باید هرچه سریع تر با پزشک متخصص تماس حاصل کند یا به صورت حضوری به مطب دکتر ماما مراجعه کنند. این علائم عبارت هستند از:
- احساس درد شدید
- نشتی ادرار
- احساس درد در هنگام ادرار
- خونریزی شدید از ناحیه واژن
- متورم و دردناک شدن زخم
- خارج شدن ترشحات بد بو و چرک
- تنگی نفس
- سرفه
- احساس درد در قفسه پا
در برخی مواقع این علائم نشان دهنده عفونت ناحیه زخم و لخته خون است. به همین علت بهتر است هرچه سریع تر برای درمان این مشکلات به پزشک مراجعه شود.
مراجعه به پزشک
در مطلب بالا به بررسی مراقبت های بعد از زایمان سزارین پرداختیم. دانستیم که مادر با رسیدگی به زخم ها، استفاده از مواد غذایی مناسب و استراحت کافی تا حدودی می تواند از بروز خطراتی مانند خونریزی واژن و...پیشگیری کند. با این حال اگر مادر بعد از گذراندن دوران زایمان با علائمی مانند درد شدید، نشت ادرار و...همراه است؛ باید سریعاً به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه شود.
دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان دارای فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته و هیستروسکوپی از پزشکان مطمئن و باتجربه ای است که می توانید در صورت بروز مشکلات بعد از زایمان به ایشان مراجعه کنید.
