ناباروری در زنان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. این مشکل زمانی مشخص می شود که علی رغم تلاش زن و مرد در طی مدت 1 سال برای بچه دار شدن، باروری اتفاق نمی افتد. زوجین در این گونه مواقع نگران می شوند و برای رفع مشکل به پزشک زنان مراجعه می کنند تا علت را بررسی کنند و بعد از مشخص شدن علت آن، درمان آغاز شود. ما در مطلب امروز قصد داریم علت های شایع نازایی در زنان را مورد بررسی قرار دهیم. اگر شما به موضوع امروز علاقه‌مند هستید با ما تا انتها همراه باشید تا اطلاعات مفیدی را به دست آورید.
ناباروری چیست؟
در صورتی که زوجین طی مدت مشخصی بچه دار نشوند و به عبارتی زن باردار نشود، ناباروری رخ داده است. به این ترتیب که با گذشت ماه ها تلاش برای باردار شدن، زوجین با اینکه رابطه جنسی محافظت نشده دارند به نتیجه نمی رسند و با هر بار آزمایش بارداری به جواب منفی می رسند. در این گونه مواقع بسیاری از زوجین با استرس مواجه می شوند و ممکن است امید خود را از دست بدهند؛ اما معمولا آنها می توانند تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان به نتیجه برسند و صاحب فرزندی شوند.
چه زمانی می توان زوجی را نابارور تلقی کرد؟
زنان جوانی که تا یک سال رابطه محافظت نشده جنسی دارند و موفق به بارداری نمی شوند و زنانی که از ۳۵ سال بالاتر سن دارند و بعد از گذشت ۶ ماه تلاش برای بارداری موفق نمی شوند باردار شوند را نابارور می گویند؛ همچنین به زنانی که در گذشته باردار شده اند اما اکنون امکان بارداری وجود ندارد و زنانی که به طور مداوم سقط جنین داشتند، زنان نابارور می گویند. بین ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان با این مشکل مواجه می شوند و دلایل مختلفی می تواند سبب ناباروری آنها شود. ناگفته نماند که علاوه بر زنان مردان هم ممکن است مشکلاتی در این زمینه داشته باشند؛ به همین دلیل زن و مرد باید مورد معاینه قرار گیرند.
علت های شایع ناباروری در زنان کدام هستند؟
علت های ناباروری در زنان می تواند متعدد باشد. از جمله علت های شایع آن شامل موارد زیر هستند:
سن
وقتی سن یک خانم افزایش می یابد کاهش تعداد تخمک ها و قدرت باروری را به دنبال دارد. کاهش تخمک و قدرت باروری زمانی آشکارتر می شود که سن او اواسط 30 سالگی قرار داشته باشد. طبق برآوردها حدود یک سوم زوج ها که سن خانم در آنها بالای 35 سال باشد نابارور هستند. هر چقدر سن خانم بالاتر رود، کیفیت تخمک های او کمتر می شود. این موضوع قدرت باروری را کاهش می دهد و علاوه بر آن احتمال اینکه ناهنجاری های کروموزومی افزایش یابد، بالاتر می رود. به گونه ای که در مطالعات انجام گرفته مشخص شده است در ۷۰ درصد موارد، ناهنجاری های کروموزومی سبب سقط جنین می شود. به این ترتیب خانم هایی که دارای سن بالایی هستند بیشتر درگیر مشکلات سلامتی می شوند و می تواند قدرت باروری آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
اختلالات تخمک گذاری
یکی دیگر از دلایلی که در ناباروری زنان موثر است اختلالات تخمک گذاری است؛ چرا که بدون اینکه تخمک گذاری موفقیت آمیز باشد هیچ تخمکی نمی تواند امکان لقاح و باروری داشته باشد. اختلالات تخمک گذاری یعنی اینکه تخمک گذاری در بدن زن کم باشد یا در بدن او اصلا امکان تخمک گذاری وجود ندارد. خانم های زیادی با این اختلال مواجه هستند. این اختلال سبب ناباروری در زوج های بسیاری می شود به گونه ای که تقریبا از هر 4 زوج، یک زوج به این دلیل نابارور است.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از اختلالاتی است که بر تخمک گذاری تاثیر منفی می گذارد. از دلایل دیگر اختلالات تخمک گذاری می توان به اختلالات هورمونی همچون پرکاری یا کم کاری غده تیروئید، نارسایی تخمدان، اختلال عملکرد هیپوتالاموس و… اشاره کرد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
مشکلاتی که در تخمک گذاری دیده می شود معمولا به علت سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) به وجود می آیند. این اختلال در بین مردم به تنبلی تخمدان معروف است. سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع ترین علت های ناباروری در زنان محسوب می شود. از علایم این سندرم، داشتن دوره های نامنظم قاعدگی، مقاومت به انسولین، رشد غیرطبیعی موهای زائد در صورت یا بدن، چاقی و آکنه است. البته در میان خانم ها شدت و تعداد این علائم با هم فرق دارند و از خانمی با خانم دیگر متفاوت است.
نارسایی زودرس تخمدان
نارسایی زودرس تخمدان به نارسایی تخمک گذاری اولیه معروف است. این اختلال باعث می شود با پاسخ خود ایمنی همراه شود یا ذخیره تخمک ها کاهش پیدا کند یا ذخیره تخمک ها زود از بین برود. این مشکل می تواند به دلایل ژنتیک خانوادگی یا شیمی درمانی ایجاد شود و ناباروری را به همراه داشته باشد.
اختلالات هورمونی
یکی دیگر از دلایلی که روی چرخه قاعدگی، تخمک گذاری و قدرت باروری زن تاثیر می گذارد، نوسان سطح هورمون ها است. از مهم ترین علت های اختلالات هورمونی عبارتند از:
- اختلال عملکرد هیپوتالاموس: یکی از علامت های اختلال عملکرد هیپوتالاموس می تواند دوره های نامنظم قاعدگی یا نداشتن قاعدگی باشد. این اختلال در زنان باعث می شود در سطح هورمون های گنادوتروپین و هورمون های هیپوفیزی LH و FSH نوسان ایجاد شود و تخمک گذاری و قدرت باروری آنها را تحت الشعاع قرار دهد.
- اختلال در عملکرد هیپوفیز: اگر در ترشح هورمون هیپوفیز (LH و FSH) اختلالی پیش بیاید، تخمک گذاری در زن مختل می شود.
- اختلال در عملکرد غده تیروئید: کم کاری یا پرکاری تیروئید در تخمک گذاری و قدرت باروری زنان اختلال ایجاد می کنند.
- افزایش سطح هورمون پرولاکتین: پرولاکتین یکی از هورمون هایی است که از غده هیپوفیز قدامی ترشح می شود. اگر سطح این هورمون زیاد باشد، سبب نازایی و کاهش میل جنسی می شود.
اختلالات لوله های فالوپ
لوله های فالوپ یا لوله های رحمی یک زن بین تخمدان ها و رحم او وجود دارد. ممکن است این لوله ها به علت انجام جراحی یا ابتلا به عفونت های مقاربتی (STIs) و… صدمه ببینند. اگر در این لوله ها ناهنجاری دیده شود یا آسیب ببینند اسپرم به تخمک نمی رسد یا حتی اگر امکان رسیدن آن به تخمک فراهم شود تخمک بارور شده نمی تواند به سمت رحم حرکت کند.
آندومتریوز
بیماری دیگری به نام آندومتریوز در میان برخی از زنان در سنین باروری شایع است که باردار شدن زنان به صورت طبیعی را مختل می کند. ۱۰ درصد از خانم ها با این بیماری درگیر هستند. این بیماری زمانی رخ می دهد که بافت رحم که باید در داخل رحم رشد کند، امکان رشد در قسمت های دیگر و خارج از رحم هم فراهم می شود. این بیماری سبب می شود پوشش داخلی رحم را تحت تاثیر قرار دهد و فرایند لانه گزینی تخمک بارور شده با مشکل مواجه شود و ناباروری را به همراه داشته باشد.
ناهنجاری ها و ضایعات رحمی
از جمله دلایل دیگری که ممکن است بر قدرت باروری خانم ها تاثیر بگذارند، ناهنجاری ها و ضایعات ساختاری رحم هستند. این ناهنجاری ها و ضایعات رحمی شامل موارد زیر می شوند:
- رحم تک شاخ یا دو شاخ: رحم زنان از دوران جنینی دوشاخ هستند و در طی رشد به هم وصل می شوند و یک حفره رحمی به وجود می آورند اما ممکن است در طی زمان یکی از شاخ ها خوب رشد نکند و به زایده ای تبدیل شود یا از بین برود که در این صورت خانم یک حفره رحمی تک شاخ و یک لوله فالوپ دارد. بارداری برای این زنان سخت تر اتفاق می افتد.
- رحم دو گانه: رحم دوگانه یا دوتایی یک ناهنجاری مادرزادی محسوب می شود که لوله های فالوپ کاملا به هم وصل نمی شوند و ساختار جداگانه دارند. اغلب زنان رحم دوگانه بارداری های موفقی دارند اما ریسک سقط جنین یا تولد نوزاد ناقص در آنها بیشتر از زنان دیگر است.
- رحم دارای سپتوم: رحم سپتوم دار یا دیواره دار به ناهنجاری گفته می شود که یک دیواره حفره رحم را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند. در این نوع رحم ممکن است ریسک سقط جنین بالا رود.
- رحم کمانی: در این ناهنجاری در قسمت بالای رحم یک فرورفتگی خفیف یا شدید وجود دارد.
- پولیپ های رحمی: این عارضه به زائده های متصل به دیواره داخلی گفته می شود که تا حفره رحمی امتداد می یابد. رشد بیش از حد آنها اندومتریال را ایجاد می کند.
- فیبروم ها (میوم‌ها): یکی از شایع ترین تومورهای غیر سرطانی فیبروم ها هستند که اکثر خانم ها در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال به آن مبتلا می شوند. فیبروم ها علامت خاصی ندارند و معمولا با خونریزی شدید دوران قاعدگی، کمردرد، تکرر ادرار و درد در هنگام رابطه جنسی همراه است.
ناباروری بدون دلیل
درصدی از ناباروری ها هم بدون دلیل است. در این گونه موارد نتایج همه آزمایش ها طبیعی نشان داده می شود و پزشک علت خاصی را برای آن پیدا نمی کند. اغلب زوج ها نگران و ناراحت می شوند اما با همه این اوصاف آنها معمولا با درمان های مختلف، بچه دار می شوند.
سبک زندگی
در مواردی سبک زندگی زنان می تواند در بروز نازایی آنها موثر باشد. موارد زیر سبب کاهش قدرت باروری می شود و تاثیر درمان ها را کم می کند. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از تنباکو و الکل
- رژیم غذایی نامناسب که مواد مغذی زیادی ندارند
- قرار گرفتن بیش از حد در برابر بعضی از مواد شیمیایی و سمی
مراجعه به پزشک
ناباروری در زنان یکی از علت های مراجعه آنها به پزشک متخصص زنان و زایمان است. دکتر مانیا کاوه متخصص و جراح زنان و زایمان، پزشک حاذقی است که می تواند با درمان های موثر شما را به آرزویتان برساند. اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید به این پزشک متخصص مراجعه کنید و از مشاوره ایشان بهره مند شوید.
