لیبر، هنگامی اتفاق می افتد که انقباضات منظم رحم سبب باز شدن دهانه رحم شود. به صورت معمول این مراحل باید در هفته‌های ۳۷ تا ۴۲ بارداری اتفاق بیافتد. در صورتی که این انقباضات منظم قبل از ۳۷ هفته دیده شود، زایمان زودرس اتفاق می افتد.
در کشوری مانند بریتانیا، تولد کودکی که زودتر از زمان مشخص اتفاق بیافتد، بسیار رایج است. آمار این کشور نشان می دهد از هر ۱۰۰ نوزاد متولد شده ۸ نوزاد پیش از ۳۷ هفته متولد می‌شوند. زایمان خیلی زودرس کمتر دیده می شود، آمار نشان می دهد ۱ نوزاد از هر ۱۰۰ نوزاد متولد شده در ۲۲ تا ۲۸ هفته به دنیا می آیند.
۱/۴ نوزادان به اصطلاح نارس و زودتر از موعد متولد می شوند و دلیل آن نگرانی هایی است که در مورد سلامت مادر یا نوزاد وجود دارد و طولانی شدن پروسه بارداری برای مادر یا کودک خطرناک است و تیم پزشکی و مراقبت از زایمان آن را زودتر از زمان مشخص انجام می دهند؛ انجام زایمان زودرس با مداخله تیم پزشکی به صورت ایجاد انقباضات منظم رحمی به صورت اینداکشن یا به وسیله c/s است. تعداد زیادی این از نوزادان زودتر از زمان مشخص به دنیا می آیند چون درد های زایمان زودتر از زمان مشخص شروع می شود.
مراقبت از نوزاد نارس
نارس متولد شدن یک نوزاد برای والدین او باعث ایجاد استرس در مورد سلامت نوزاد می شود. پزشک نوزاد شما یا ماما اطلاعات در مورد مراقبت از نوزادان نارس در اختیار شما قرار می دهند و درباره گروه‌هایی که از نوزادان نارس حمایت می کنند و می تواند به شما کمک‌کنند اطلاعاتی به شما ارائه می دهند.
نوزادی که نارس و زودتر از موعد متولد می شود خطراتی در رابطه با تنفس، تغذیه نوازد و عفونت را به دلیل ضعیف تر بودن و تکمیل نشدن مراحل رشد ممکن است دچار شود و هرچه نوزاد زودتر متولد شود احتمال این بیمارها بیشتر است و نیاز به توجه و مراقبت بیشتری دارد.
از هر ۱۰ نوزادی که بعد از 28 هفته به دنیا می آیند، بیشتر از ۸ نوزاد زنده می مانند ولی تعداد بسیارکمی از نوزادان نارس، با مشکلات جدی رو به رو می شوند. اگر زایمان قبل از هفته ۲۴ بارداری اتفاق افتد، احتمال زنده ماندن نوزاد، بسیار کم است. نوزادانی که قبل از 28 هفته متولد می شوند، از بیماری های بسیار شدیدی رنج می‌برند. در ادامه شیوه درمان و آینده این گونه نوزادان، بر اساس ویژگی های تولد آن ها شرح داده می شود.
تیم مراقبت از نوزادان از شما حمایت کرده و میزان ساعتی را که نیاز باشد در کنار فرزند خود بگذرانید را به شما اطلاع می دهند و تا پایان دوره درمان نوزاد شما را همراهی می کنند.
علت های زایمان زودرس چیست؟
دلایلی که منجر به زایمان زودرس می شود کاملاً شناخته شده نیست. چندین عامل مانند عفونت منجر می شود که در سرویکس تغییراتی اتفاق بیافتد و باعث شود که دردهای زایمان زودتر از موعد شروع شود. دلایل ذکر شده در زیر ممکن است احتمال زایمان زودرس را افزایش دهد:
کیسه آمنیوتیک دچار پارگی زودرس شود.
شخص که در حاملگی قبلی دچار زایمان زودرس شده یا قبل از ۳۷ هفته کیسه آب او پاره شده است.
شخص که در حاملگی قبلی سقط دیررس (از 14 هفته به بعد) داشته است.
در حاملگی فعلی بعد از 14 هفته دچار خونریزی واژینال شود.
شکل رحم غیر‌طبیعی باشد.
شخص دوقلو یا سه‌قلو باردار باشد.
مایع اطراف جنین بیش از اندازه افزایش یابد.
کوتاهی سرویکس یا کوتاهی دهانه رحم
استعمال دخانیات
شخص در گذشته درمان‌های نازایی انجام داده است.
علائم زایمان زودرس
اگر فرد انقباض های رحمی دردناک و منظم داشته باشد یا دچار پارگی کیسه آب شود، سریعاً باید با پزشک یا مامای خود تماس بگیرد و احتمالاً از او خواسته می شود به مراکز مورد نظر مراجع کند. سپس پزشک و ماما سوالاتی راجع به اینکه زایمان زودرس در حاملگی قبلی داشته است، خواهند پرسید همچنین درباره شرایط سلامتی و همین طور درباره دردهای شکمی، انقباضات رحمی، مواردی مثل خونریزی و پاره شدن کیسه آب از فرد سوالاتی خواهند پرسید.
چه معاینه هایی برای فردی با احتمال زایمان زودرس انجام می شود؟
چک کردن تمامی علائم حیاتی و معاینه کلی از جمله درجه حرارت بدن، نبض و فشار خون را بررسی می کنند، چک کردن صدای قلب جنین و معاینات شکمی و انجام آزمایش خون برای بررسی احتمال عفونت خون و انجام آزمایش ادرار و همچنین سونوگرافی جنین برای بررسی سلامت جنین و اینکه جنین چگونه در رحم قرار گرفته است و شروع دردهای زایمان زودرس با معاینه واژینال نیز مشخص میشود.
اسپکلوم ابزاری است که دیواره‌های واژن را از هم باز می کند و پزشک یا ماما برای بررسی سرویکس، تغییرات سرویکس و بررسی مقدار باز شدن دهانه رحم از آن استفاده می‌کنند و سپس پزشک یا ماما با بررسی دهانه رحم و نشت مایع آمینوتیک متوجه پاره شدن کیسه آمینوتیک می شود.
در مواقعی کیسه آب قبل از ۳۷ هفته دچار پارگی میشود ولی دردهای زایمان بعد از پارگی کیسه آب، شروع نمی‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر از این موضوع را در RCOG جست و جو کنید.
سواب واژینال وسیله ای برای برداشتن ترشحات واژن است که برای بررسی عفونت بکار برده شود می شود و از یک نوع دیگر سواب واژینال که برای یافتن فیبرونکتین جنینی است ممکن است استفاده شود که با آن می توان از بالای واژن، ترشحات را برداشت و مورد بررسی قرار داد. احتمال زایمان زودرس و شروع دردهای زایمانی در هفته های ۲۴ تا 34 بارداری را می توان، با استفاده از این وسیله پیدا کرد.
در تعداد بسیار از زنان باردار که احتمال شروع دردهای زایمانی زودتر از موعد برای آن ها وجود دارد، نتیجه سواب منفی می شود. از هر ۱۰۰ زن باردار که نتیجه سواب برای آن ها منفی می شود، فقط یکی از این زنان در دو هفته بعد از تست دچار دردهای زایمانی زودرس می شوند و تست سواب درصد بالایی مورد اطمینان است. هنگامی که نتیجه تست سواب زن باردار مثبت شود، احتمال شروع دردهای زایمانی زودرس افزایش می‌یابد. از هر ۵ زن باردار که نتیجه سواب آن ها مثبت شود، یکی از این افراد در ۱۰ روز بعد از انجام تست، دچار شروع دردهای زایمانی زودرس میشود. به دلیل پاره شدن کیسه آمینوتیک، خونریزی رحمی و برقراری رابطه در ۲۴ ساعت قبل از تست، ممکن است جواب این تست صحت لازم را نداشته باشد.
اگر زن باردار در مرحله زایمان زودرس نباشد، مراحل بعدی چگونه است؟
هنگامی که دردهای زایمانی زودرس از نظر پزشک تایید نشد و نتیجه آزمایش سواب فیبرونکتین جنینی منفی شد، شخص می‌تواند به منزل برگردد و هیچ گونه نگرانی در رابطه با نوزاد خود نداشته باشد.
اگر فرد احساس کند که دردهای زایمانی زودرس او شروع شده است، چه اقداماتی باید انجام دهد؟
اگر فرد احساس کرد که دردهای زایمانی او شروع شده است به او توصیه میشود که در بخش مربوط به زایمان بماند و بررسی ها و آزمایش هایی برای او انجام خواهد شد. کورتیکواستروئید در ۲ تا ۴ دوز برای فرد در طول ۲۴ تا ۴۸ ساعت تجویز شود چون ممکن است به بهتر شدن شرایط نوزاد کمک کند و خطرات تولد زودرس را برای نوزاد کاهش دهد. اگر شخص در این حاملگی، کورتیکواستروئید دریافت کرده باشد شرایط متفاوت است و باید اطلاعات تکمیلی را از RCOG جست و جو کرد.
در مواقعی که کیسه آب دچار پارگی می شود، آنتی‌بیوتیک برای کاستن خطر عفونت های رحمی تجویز میشود. به فرد فرصت می دهند که با تیم درمان صحبت کند. در مواقعی به فرد و همسرش در صورت تمایل اجازه داده می شود و از بخش نوزادان بازدید کنند.
اگر کیسه آب (آمینوتیک) دچار پارگی نشود، دارو مناسب با وضعیت برای فرد تجویز خواهد شد و جای هیچ گونه دلهره در رابطه با وضعیت سلامت فرد و جنین وجود نخواهد داشت. تجویز این داروها در شرایط زیر امکان دارد: اگر نوزاد فرد به NICU نیاز داشته باشد برای شخص کورتیکو استروئید تجویز میشود و همچنین در هنگامی که شخص به بیمارستان دیگری باید انتقال یابد و در مواردی که بارداری در کمتر از 32 هفته است احتمال تجویز بیشتر است.
در بارداری های دوقلویی و سه‌قلویی به شکل معمول این داروها تجویز نمی‌شود، زیرا مزیت این داروها هنوز مشخص نشده است. تزریق سولفات منیزیم از ورید دست و با انفوزیون وریدی انجام میشود. هنگامی که سن بارداری از ۳۰ هفته کمتر باشد. در مدت ۲۴ ساعت امکان دارد زایمان رخ دهد و تجویز منیزیم سولفات صورت می گیرد. سولفات منیزیم منجر به کم شدن عارضه های جنین نارس و مخصوصاً فلج مغزی میشود. از عارضه های تزریق سولفات منیزیم می توان به گرفتگی و تهوع اشاره کرد که امکان دارد فرد این عوارض را تجربه کند. اگر انفوزیون سولفات منیزیم برای فرد تجویز شود، پزشک در مورد این دارو و عوارض، با شخص صحبت خواهد کرد.
می توان از زایمان زودرس جلوگیری کرد؟
به شخص توصیه می شود که در صورت داشتن سابقه زایمان زودرس، سونوگرافی واژینال انجام دهد تا پزشک بتواند طول سرویکس را اندازه بگیرد و بررسی های لازم را انجام دهد. یکی از راه حل ها بخیه‌زدن اطراف دهانه رحم به منظور اینکه از باز شدن دهانه رحم جلوگیری کنند.
اگر شخص دچار افزایش درد نشد، چه اتفاقی رخ می دهد؟
اگر دردها افزایش پیدا نکند شخص می تواند به منزل خود بازگردد. با در نظر گرفتن شرایط شخص، نوبت های بعدی برای ویزیت توسط پزشک یا ماما مشخص میشود. در صورت پاره شدن کیسه آب و شروع نشدن درد ها از شما خواسته می شود به بیمارستان مراجعه کنید.
با این شرایط بارداری بعدی چگونه خواهد بود؟
با داشتن سابقه یک زایمان زودرس در بارداری های قبل احتمال ریسک زایمان زودرس در دوره های بارداری بعدی بیشتر میشود. مطابق با این تعریف امکان اینکه فردی در بارداری بعدی زایمان زودرس داشته باشد محتمل است و ترجیح داده می شود شخص تحت نظر پزشک زنان باشد و مراقبت های لازم انجام شود. بسته به شرایط هر شخص مشخص می شود که عفونت باعث زایمان زودرس شده یا دلایل دیگری باعث این امر شده است.
در این زمینه اطلاعات بیشتر را باید از چه کسی دریافت کنیم؟
در این زمینه با پزشک خود صحبت کنید و راهنمایی ها و اطاعات درست را از پزشک خود دریافت کنید. ممکن است شما سوالات زیادی در این زمینه داشته باشید، بهتر است جهت کسب اطلاعات بیشتر به مطب دکتر مانیا کاوه، متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا در صورت نیاز اقدامات احتیاطی لازم برای شما انجام شود.
