دیابت بارداری حالتی است که در آن در دوران بارداری، سطح قند خون افزایش می یابد. این بیماری زنان بارداری را که در گذشته بیماری دیابت در آنها تشخیص داده نشده، تحت تاثیر قرار می دهد. دیابت حاملگی پس از زایمان از بین می رود؛ اما می تواند بر سلامتی مادر و کودک تاثیر گذاشته و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در زندگی افزایش دهد. با این حال، از طریق تغییر سبک زندگی مانند دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن، از ابتلا به این بیماری جلوگیری و سلامت کودک را حفظ کرد. در این مطلب به دیابت بارداری به طور کامل پرداخته شده است.
دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری نوعی دیابت است که برای اولین بار در دوران بارداری تشخیص داده می شود؛ مانند سایر انواع دیابت، دیابت حاملگی بر نحوه استفاده سلول های بدن از قند تاثیر می گذارد. دیابت بارداری باعث افزایش قند خون می شود. این امر می تواند بر بارداری و سلامت کودک تاثیر بگذارد. اگرچه هر گونه عارضه بارداری نگران کننده است، اما دیابت حاملگی را می توان کنترل و مدیریت کرد. مادران باردار می توانند با خوردن غذاهای سالم، ورزش کردن و در صورت لزوم مصرف دارو، دیابت خود را کنترل و از ایجاد عوارض جانبی جلوگیری کنند. کنترل قند خون می تواند سلامتی مادر و کودک را حفظ کرده و از زایمان دشوار جلوگیری کند. در زنان مبتلا به دیابت حاملگی، قند خون معمولا پس از زایمان سریعاً به حالت طبیعی باز می گردد. با این حال، در صورت ابتلا به دیابت حاملگی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده افزایش می یابد. به همین دلیل این افراد باید هموارد تحت نظر دکتر باشند.
علائم دیابت بارداری
دیابت حاملگی به ندرت علائمی را ایجاد می کند. همچنین در صورت ایجاد، علائم احتمالاً خفیف خواهند بود. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
• خستگی
• تاری دید
• تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار
• تشخیص وجود قند در ادرار
علل ابتلا به دیابت بارداری
علت دقیق دیابت بارداری ناشناخته است اما احتمالاً هورمون ها در ایجاد این بیماری نقش دارند. در هنگام بارداری بدن مقادیر بیشتری از هورمون ها را از جمله هورمون های زیر تولید می کند:
• لاکتوژن جفت انسانی
• هورمون هایی که مقاومت به انسولین را افزایش می دهند
این هورمون ها بر روی جفت تاثیر گذاشته و به پایداری بارداری کمک می کنند. با گذشت زمان میزان این هورمون ها در بدن افزایش می یابد؛ بنابراین می توانند بدن را در برابر انسولین که هورمون تنظیم کننده قند خون است، مقاوم کنند. انسولین به انتقال گلوکز از خون به داخل سلول ها کمک می کند. در هنگام بارداری بدن به طور طبیعی به مقدار کم به انسولین مقاوم می شود. به طوری که گلوکز بیشتری در جریان خون وجود داشته تا به کودک منتقل شود. اگر مقاومت به انسولین بیش از حد شدید شود، ممکن است سطح گلوکز خون به طور غیر طبیعی افزایش یابد. این امر منجر به دیابت حاملگی می شود.
عوامل خطرزای ابتلا به دیابت بارداری
برخی از زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند. عوامل خطرزای ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر است:
• افراد بالای ۲۵ سال
• افراد مبتلا به فشار خون بالا
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
• اضافه وزن قبل از بارداری
• افزایش بیش از حد وزن در حین بارداری
• بارداری های چند قلو
• به دنیا اوردن نوزاد با وزن بیش از ۹ پوند در گذشته
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری
• سابقه سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد مرده بدون دلیل
• ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک، آکانتوز نیگریکانس و بیماری هایی که با مقاومت به انسولین همراه هستند.
• عدم فعالیت بدنی
عوارض دیابت بارداری
اگر دیابت بارداری به دقت کنترل نشود، می تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. افزایش قند خون ممکن است مشکلاتی را برای مادر و کودک از جمله احتمال نیاز به سزارین را برای زایمان ایجاد کند.
عوارض جانبی دیابت بارداری بر روی کودک
در صورت ابتلا به دیابت حاملگی، کودک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به موارد زیر قرار می گیرد:
• وزن بیش از هر هنگام تولد: بالا بودن بیش از حد قند خون در مادران می تواند باعث بزرگ شدن غیر طبیعی نوزادان شود. نوزادان با وزن بالا به احتمال زیاد در هنگام تولد دچار آسیب می شوند؛ بنابراین در اغلب موارد از طریق زایمان به دنیا می آیند.
• تولد پیش از موعد: قند خون بالا ممکن است خطر زایمان زودرس را افزایش دهد. همچنین به زنان مبتلا به دیابت حاملگی توصیه می شود که کودک خود را به دلیل وزن بالا، از طریق سزارین به دنیا آورند.
• مشکلات جدی در تنفس: نوزادانی که از مادران دارای دیابت حاملگی به دنیا می آیند، به دلیل تولد زودهنگام ممکن است سندروم دیسترس تنفسی را تجربه کنند.
• افت قند خون: گاهی اوقات نوزادانی که از مادران مبتلا به دیابت حاملگی متولد می شوند، پس از تولد، مبتلا به قند خون پایین یا هیپوگلیسمی می شوند. دوره های شدید افت قند خون ممکن است باعث تشنج در کودک شود. با تغذیه سریع و گاهی اوقات تزریق داخل وریدی محلول گلوکز می توان سطح قند خون کودک را به حد طبیعی باز گرداند.
• احتمال ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در زندگی: نوزادانی که از مادران با دیابت بارداری متولد می شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در زندگی قرار دارند.
• تولد کودک مرده: دیابت حاملگی درمان نشده می تواند منجر به مرگ کودک قبل یا اندکی پس از تولد شود.
عوارض جانبی دیابت بارداری بر روی مادر
دیابت حاملگی همچنین ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را در مادران افزایش دهد:
• فشار خون بالا و پره اکلامپسی: دیابت حاملگی فشار خون و همچنین پره اکلامپسی را افزایش می دهد. پره اکلامپسی یک عارضه جدی بارداری است که باعث فشارخون بالا و علائم دیگر می شود.
• نیاز به سزارین برای تولد کودک: مادران مبتلا به دیابت حاملگی احتمالاً برای تولد کودک خود به سزارین نیاز دارند.
• احتمال ابتلا به دیابت در آینده: مادران مبتلا به دیابت حاملگی به احتمال زیاد در بارداری های آینده به طور مجدد به آن مبتلا خواهند شد. همچنین با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در این افراد افزایش می یابد.
درمان دیابت بارداری
درمان دیابت بارداری شامل موارد زیر است:
• تغییر سبک زندگی
• نظارت بر قند خون
• مصرف دارو در صورت لزوم
کنترل سطح قند خون به سلامت مادر و کودک کمک می کند. همچنین مدیریت دقیق می تواند از ایجاد عوارض دوران بارداری و زایمان جلوگیری کند.
تغییر سبک زندگی
سبک زندگی قسمت مهمی از برنامه حفظ سطح قند خون در یک محدوده سالم است. پزشکان معمولاً کاهش وزن در دوران بارداری را توصیه نمی کنند اما آنها می توانند میزان افزایش وزن بر اساس وزن مادر قبل از بارداری را تعیین کنند. تغییر سبک زندگی شامل رژیم غذایی و فعال ماندن است.
• رژیم غذایی: یک رژیم غذایی سالم شامل انواع میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی است. در این رژیم مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات های بسیار تصفیه شده مانند شیرینی محدود می شود.
• فعال ماندن: فعالیت بدنی منظم نقش اساسی در برنامه سلامتی هر زن قبل، حین و بعد از بارداری دارد. ورزش می تواند قند خون را کاهش دهد.
کنترل قند خون
در حین بارداری تیم مراقبت های بهداشتی ممکن است از مادران مبتلا به دیابت حاملگی بخواهند که قند خون خود را چهار یا پنج بار در روز بررسی کنند. این امر به سالم بودن و کنترل سطح قند خون کمک می کند.
مصرف دارو
اگر دنبال کردن رژیم غذایی سالم و ورزش مناسب برای کنترل سطح قند خون کافی نباشد، ممکن است برای کاهش آن به تزریق انسولین نیاز باشد. بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کاهش سطح قند خون خود به تزریق انسولین نیاز دارند.
پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری
عادات سالم قبل از بارداری می توانند خطر ابتلا به دیابت حاملگی را کاهش دهند. این عادات عبارتند از:
• مصرف غذاهای سالم: غذاهای سرشار از فیبر با مقادیر بسیار کم چربی و کالری برای جلوگیری از ابتلا به دیابت حاملگی بسیار مفید هستند. علاوه بر این، میوه ها، سبزیجات و غلات کامل غذاهای سالم و مغذی برای بارداری به شمار می روند.
• ورزش کردن: ورزش کردن می تواند از ابتلای مادران به دیابت بارداری محافظت کند. پیاده روی روزانه، دوچرخه سواری و شنا ورزش های مفید و ساده برای پیشگیری از ابتلا به دیابت حاملگی هستند.
• شروع بارداری با وزن سالم: زنانی که قصد باردار شدن دارند، کاهش وزن اضافه قبل از بارداری به آنها در داشتن یک حاملگی سالم کمک می کند.
• جلوگیری از اضافه وزن زیاد در دوران بارداری: افزایش وزن در دوران بارداری امری طبیعی و سالم است اما اضافه وزن سریع می تواند خطر ابتلا به دیابت حاملگی را افزایش دهد.
مراجعه به پزشک
اگر علائم دیابت را در خود یا خانواده خود تشخیص داده‌اید و مشکوک به دیابت هستید، با پزشک خود مشورت کنید. هرچه زودتر شرایط و علائم شما، تشخیص داده شود درمان زودتر شروع می‌شود. برای بررسی علائم و تشخیص دقیق شما می‌توانید به صورت حضوری به مطب دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
