دوران بارداری یکی از حساس ترین دوران هایی است که مادر و جنین سپری می کنند. در این دوران احتمال بروز مشکلات و بیماری های متعددی وجود دارد. یکی از این مشکلات، مرده زایی است که به دلایل مختلفی رخ می دهد. از آن جایی که بنا بر آمار منتشر شده از هر 160 بارداری یک مورد مرده زایی داریم، لازم است دلایل مرده زایی و روش های پیشگیری از آن شناخته شوند. در این مقاله قصد داریم به بررسی دلایل مرده زایی و همچنین علائم، عوامل افزایش دهنده و نحوه زایمان آن بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با روش های پیشگیری از مرده زایی تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
مرده زایی چیست؟
به تولد نوزاد مرده که در اغلب موارد بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق می افتد، مرده زایی گفته می شود. این پدیده در دو زمان متفاوت رخ می دهد. یکی قبل از به دنیا آمدن، زمانی که جنین در رحم مادر قرار دارد و دیگری در حین تولد است. در بیشتر موارد، مرده زایی قبل از زایمان اتفاق می افتد. بر همین اساس، مرده زایی را در سه گروه زود هنگام، دیر هنگام و ترم دسته بندی می کنند. پزشکان متخصص زنان و زایمان، مرده زایی را اتمام بارداری عنوان می کنند. به دلیل آن که این ضایعه غم انگیز، بار منفی در بین مادر و سایر اعضای خانواده ایجاد می کند، می توان با رعایت برخی نکات از بروز مرده زایی جلوگیری به عمل آورد.
دلایل مرده زایی
از دست دادن جنین یا نوزاد بعد از هفته بیستم بارداری به دلایل متعددی رخ می دهد. بروز هر یک از این دلایل بسته به شرایط جسمانی مادر، سبک زندگی و سابقه ابتلا به بیماری ها خواهد بود. در این بخش از مطلب به مهم ترین دلایل مرده زایی می پردازیم.
- ایجاد بیماری های عفونی در جنین، جفت یا بدن فرد باردار
- زایمان زودرس
- بارداری های دوقلو و سه قلو و...
- جدا شدن زود هنگام جفت از دیواره رحم
- نرسیدن اکسیژن یا مواد مغذی لازم به جفت یا جنین
- کمبود جریان خون در اندام ها
- وجود اختلال های ژنتیکی یا ناهنجاری های کروموزومی
- گره خوردن بند ناف و قطع شدن جریان خون و اکسیژن
- افزایش فشار خون مزمن یا ابتلا به پره اکلامپسی
- ابتلا به بیماری های زمینه ای مانند دیابت، لوپوس، تیروئید و...
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی و خطرناک مانند مونواکسید کربن و...
- بروز آسیب های ناگهانی در اثر حوادثی مانند تصادف رانندگی
علائم هشدار دهنده مرگ جنین
مرگ جنین داخل رحم بدون علامت نخواهد بود. با بروز این اتفاق، علائم و نشانه های هشدار دهنده ای در فرد باردار ایجاد می شوند. با مشاهده هر یک از این علائم لازم است فرد در سریع ترین زمان ممکن به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه داشته باشد. از جمله این علائم عبارتند از:
- لکه بینی
- ایجاد خونریزی
- کاهش حرکت جنین یا بی حرکت ماندن جنین
عوامل افزایش دهنده خطر مرده زایی
در برخی موارد یا مواقع در دوران بارداری، احتمال خطر مرده زایی در مادر افزایش پیدا می کند. با پیش بینی این عوامل می توان با درمان بیماری ها یا رفع مشکلات از مرده زایی جلوگیری کرد. در این بخش از مطلب به عوامل افزایش دهنده خطر مرده زایی می پردازیم.
- داشتن اضافی وزن یا چاقی
- افزایش فشار خون
- افزایش قند خون
- داشتن تجربه مرده زایی
- بارداری دوقلوی یا سه قلویی
- مصرف نوشیدنی های الکلی، سیگار یا سایر مواد مخدر و دخانیات
- بارداری در افراد بیشتر از 35 سالگی
- باردار شدن به روش های لقاح مصنوعی یا آزمایشگاهی مانند اهدای تخمک و...
- اولین تجربه بارداری
نحوه تشخیص مرده زایی
پس از مشاهده اولین علائم غیر عادی مانند لکه بینی یا خونریزی بایستی فرد باردار به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کند. پس از گرفتن شرح حال بیمار اقدام به انجام معاینه های اولیه می کند. بررسی فشار خون و سایر علائم حیاتی از جمله این معاینات هستند. در ادامه برای بررسی های دقیق تر از روش سونوگرافی استفاده می کند. سونوگرافی روش بسیار ساده ای است که به کمک امواج صوتی انجام می شود. در نتایج این آزمایش به موارد مهمی اشاره می شود که خبر از مرگ جنین می دهد. از جمله این موارد عبارتند از:
- ضربان قلب جنین شنیده نمی شود.
- جنین نفس نمی کشد.
- هیچ ضربانی در بند ناف وجود ندارد.
- جنین هیچ حرکت ارادی ندارد.
نحوه زایمان مرده زایی
زمانی که مرگ جنین قبل از تولد اتفاق می افتد، باید هرچه زودتر از رحم مادر خارج شود. چنانچه نوزاد مرده در رحم باقی بماند، باعث عوارض خطرناکی مانند خونریزی شدید و عفونت رحم خواهد شد. بنا به شرایط بیمار نظر پزشک متخصص، زایمان از طریق دهانه رحم یا زایمان سزارین انجام می شود. در زایمان طبیعی، از داروها یا ابزارهایی برای منقبض کردن دهانه رحم استفاده می کنند تا به این روش نوزاد مرده را بیرون بکشند.
در زایمان سزارین هم مادر تحت داروهای بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی جراحی انجام شده و نوزاد مرده خارج می شود. در برخی موارد نیز، پزشک دستور به منتظر ماندن و رسیدن به یک شرایط خاص برای تخلیه رحم می دهد.
اقدامات پس از مرده زایی
پس از تخلیه رحم و خارج کردن نوزاد از رحم مادر، بایستی به نکات مهمی توجه داده شود. این نکات شامل رعایت موارد مراقبت های پزشک بعد از زایمان و موارد عاطفی و روانی مسئله است. در این بخش از مطلب به مهم ترین اقدامات پس از مرده زایی اشاره خواهیم داشت.
- انجام آزمایش های مختلف با دستور پزشک متخصص برای بررسی علت مرده زایی
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک برای قطع کردن هورمون های شیردهی پس از زایمان
- همدردی با مادر برای از دست دادن فرزند و در صورت نیاز مراجعه به مشاوران روان شناسی برای جلوگیری از افسردگی
- داشتن برنامه غذایی سالم
- مراجعه منظم به پزشک مربوطه تا زمان بهبودی (6 تا 8 هفته بعد از زایمان مرده زایی)
- اقدام به بارداری بعد پس از بهبودی کامل روحی، ذهنی و جسمی
تفاوت مرده زایی با سقط جنین
مرده زایی و سقط جنین، هر دو پایانی به دوران بارداری و خارج شدن نوزاد یا جنین از بدن است؛ اما باید توجه داشت این دو فرآیند تفاوت مهمی با یکدیگر دارند. چنانچه از دست دادن نوزاد قبل از هفته بیستم بارداری باشد، سقط جنین اتفاق افتاده است و اگر از دست دادن نوزاد بعد از هفته بیستم بارداری باشد، مرده زایی رخ داده است.
روش های پیشگیری از مرده زایی
دلایل متعدد و عوامل مختلفی باعث بروز مرده زایی یا افزایش خطر این مشکل مهم هستند. با شناختی که پیرامون این دلایل و عوامل به دست آمد، در برخی موارد به درستی می توان از بروز مشکل مرده زایی پیشگیری به عمل آورد. در ادامه مطلب، به بررسی روش های پیشگیری از مرده زایی می پردازیم.
- اجتناب از مصرف سیگار و دیگر مواد مخدر
- اجتناب از مصرف نوشیدنی های الکلی
- کنترل داشتن بر اضطراب و استرس
- کنترل میزان فشار خون
- کنترل میزان قند خون
- داشتن برنامه غذایی سالم و پرهیز از مصرف خوراکی های پرچرب، پرنمک و...
- حفظ وزن ایده آل
- انجام تمامی تست ها و آزمایش های لازم در دوران بارداری
- انجام مشاوره های ژنتیکی در صورت ابتلا به بیماری های ژنتیکی
مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی دلایل مرده زایی، عوامل افزایش دهنده خطر آن و همچنین علائم هشدار دهنده پرداخته شد. دلایلی مانند ناهنجاری های کروموزومی، اختلال های بند ناف، عفونت های دستگاه تناسلی، جدا شدن سریع جفت از دیواره رحم، کمبود اکسیژن، خونریزی شدید و... از مهم ترین دلایل مرده زایی هستند. از علائم مرده زایی، خونریزی، لکه بینی و بی حرکت شدن جنین هستند. دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی تجربه بیشتری در زمینه درمان و جراحی بیماری های زنان دارند. شما می توانید با مراجعه به مطب دکتر مانیا کاوه برای درمان مشکلات مرده زایی به روش های موثر اقدام کنید.
