دستگاه تناسلی زنان که در لگن قرار دارد، از واژن، دهانه رحم، رحم، لوله های رحمی و تخمدان ها تشکیل شده است. بروز مشکل در هر کدام از اجزای دستگاه تناسلی ممکن است باعث ایجاد بیماری در این ناحیه شود. در این مطلب به برخی از بیماری های شایع دستگاه تناسلی زنان پرداخته شده است.
بیماری التهاب لگن
بیماری التهاب لگن شامل عفونت اندام های تولید مثل زنان است. این بیماری اغلب در مواقعی رخ می دهد که باکتری ها از طریق آمیزش جنسی از واژن به رحم، لوله های رحمی یا تخمدان منتقل می شوند. علائم و نشانه های بیماری التهاب لگن می تواند خفیف باشد. برخی از زنان هنگام ابتلا به این بیماری هیچ علائم و نشانه ای را تجربه نمی کنند. در نتیجه بیمار ممکن است تا زمانی که دچار درد مزمن لگن یا مشکل در بارداری نشده از ابتلا به آن ناآگاه باشد.
علائم بیماری التهابی لگن
علائم بیماری التهاب لگن خفیف بوده و تشخیص آن دشوار است. برخی از زنان هیچ گونه علائم و نشانه ای را تجربه نمی کنند. با این حال در صورت بروز، علائم اغلب شامل موارد زیر است:
• درد خفیف تا شدید در پایین شکم و لگن
• ترشحات غیر طبیعی یا سنگین واژن که ممکن است بوی نامطبوعی داشته باشد
• خونریزی غیر طبیعی رحم
• درد در هنگام آمیزش جنسی
• تب که گاهی اوقات با لرز همراه است
• ادرار دردناک مکرر یا دشوار
زگیل تناسلی
زگیل تناسلی یکی از رایج ترین انواع عفونت های مقاربتی است. تقریباً همه افراد فعال جنسی ممکن است در برخی از مراحل زندگی خود حداقل به یک نوع ویروس پاپیلومای انسانی که باعث زگیل های تناسلی می شوند، آلوده شوند. زگیل های تناسلی بر بافت های مرطوب ناحیه تناسلی اثر می گذارند. آنها شبیه برجستگی های کوچک و گوشتی به نظر می رسند. همچنین ممکن است ظاهری مانند گل کلم داشته باشند. در بسیاری از موارد، زگیل ها برای دیده شدن بسیار کوچک هستند.
برخی از سویه های ویروس پاپیلومای انسانی دستگاه تناسلی می توانند باعث ایجاد زگیل تناسلی شوند. با این حال برخی دیگر منجر به سرطان می شوند. واکسن ها می توانند به محافظت در برابر برخی از گونه های ویروس پاپیلومای دستگاه تناسلی کمک کنند.
علائم زگیل تناسلی
در زنان، زگیل های تناسلی می توانند بر روی مجرا، دیواره های واژن، ناحیه بین دستگاه تناسلی خارجی و مقعد، کانال مقعد و دهانه رحم رشد کنند. زگیل تناسلی همچنین می تواند در داخل دهان یا گلو ایجاد شود. علائم و نشانه های زگیل های تناسلی عبارتند از:
• توده های کوچک و گوشتی قهوه ای یا صورتی در ناحیه تناسلی
• ایجاد ظاهری شبیه گل کلم که ناشی از اتصال چندین زگیل نزدیک به هم است
• خارش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی
• خونریزی همراه با مقاربت
زگیل های تناسلی می توانند به حدی ریز و صاف باشند که دیده نشوند. با این حال، این امر بسیار نادر بوده و زگیل ها می توانند به خوشه های بزرگ تبدیل شوند.
تبخال تناسلی
تبخال تناسلی یک عفونت شایع جنسی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می شود. تماس جنسی اصلی ترین راه انتشار این ویروس است. پس از عفونت اولیه، ویروس در بدن به صورت خفته بافی مانده و می تواند چندین بار در سال به طور مجدد فعال شود. تبخال دستگاه تناسلی می تواند باعث درد، خارش و زخم در ناحیه تناسلی شود؛ اما در برخی از موارد نیز ممکن است علائم و نشانه ای نداشته باشد. این بیماری حتی با وجود زخم های غیرقابل مشاهده، می تواند مسری باشد.
هیچ نوع درمانی برای تبخال تناسلی وجود ندارد؛ اما برخی از داروها می توانند علائم را کاهش داده و خطر ابتلای دیگران را از بین ببرند. علاوه بر این، استفاده از کاندوم می تواند به جلوگیری از شیوع عفونت تبخال دستگاه تناسلی کمک کند.
علائم تبخال تناسلی
بیشتر افراد آلوده به ویروس هرپس سیمپلکس از ابتلای خود به این بیماری آگاه نیستند؛ زیرا علائم و نشانه های آن بسیار خفیف است. با این حال، در صورت ابتلا به این ویروس علائم ممکن است حدود ۲ تا ۱۲ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر شوند. علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
• درد یا خارش تا زمان برطرف شدن عفونت در ناحیه تناسلی
• برجستگی های کوچک قرمز یا تاول های ریز سفید. این موارد ممکن است چند روز تا چند هفته پس از عفونت ظاهر شوند.
• ایجاد زخم. زخم ها ممکن است در هنگام پارگی و نشت تاول یا خونریزی از آن ایجاد شوند. این زخم ها موجب ادرار دردناک می شوند.
• تاول ها پس از بهبود زخم موجب پوسته پوسته شدن پوست ناحیه تناسلی می شوند.
در اولین شیوع این بیماری، ممکن است علائم و نشانه های آنفولانزا مانند تورم غدد لنفاوی در کشاله ران، سردرد، درد عضلانی و تب وجود داشته باشد.
عفونت ادراری
عفونت ادراری شامل عفونت در هر قسمت از سیستم ادراری مانند کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار است. با این حال، بیشتر عفونت های دستگاه ادراری در ناحیه تحتانی این دستگاه ایجاد می شود. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این عفونت قرار دارند. عفونت محدود به مثانه می تواند دردناک و آزاردهنده باشد. با این حال، در صورت گسترش عفونت ادراری به کلیه ها، عواقب جدی رخ می دهد. پزشکان به طور معمول عفونت های دستگاه ادراری را با آنتی بیوتیک درمان می کنند.
علائم عفونت ادراری
عفونت های ادراری همواره با علائم و نشانه های مشخص همراه نیستند؛ اما در مواردی که علائم بروز می یابند، ممکن است موارد زیر را شامل شوند:
• تکرر ادرار
• احساس سوزش هنگام دفع ادرار
• دفع ادرار به مقدار کم و مکرر
• ادرار ابری
• ادرار قرمز یا صورتی روشن که نشانه ای از وجود خون در ادرار است.
• ادرار با بوی شدید
• درد لگن در زنان به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی
فیبروم رحم
فیبروم رحم، رشد غیر سرطانی رحم است که غالباً در سال های های باروری ظاهر می شود. این بیماری یکی دیگر از بیماری های شایع دستگاه تناسلی زنان است. فیبروم رحم که به آن لیومیوماس یا میوماس نیز گفته می شود، با افزایش خطر سرطان رحم در ارتباط نبوده و به هیچ نوع سرطانی تبدیل نمی شود. اندازه فیبروم از بسیار کوچک و غیر قابل تشخیص تا بسیار بزرگ که می تواند تمام رحم را پر کرده و بزرگ نماید، متفاوت است. فیبروم ها ممکن است شامل یک نوع یا چندین نوع باشند. در موارد شدید، فیبروم های متعدد می توانند رحم را به حدی منبسط کرده که به قفسه دنده برسند و موجب اضافه وزن شوند. بسیاری از زنان در طول زندگی خود دچار فیبروم رحم می شوند. با این حال ممکن است علائمی را تجربه نکنند. این بیماری اغلب در طی معاینات لگن یا سونوگرافی تشخیص داده می شود.
علائم بیماری فیبروم رحم
بسیاری از زنانی که مبتلا به فیبروم رحم هستند، علائمی را تجربه نمی کنند. با این حال، علائم می توانند تحت تاثیر مکان، اندازه و تعداد فیبروم ها قرار گیرند. در زنانی که فیبروم رحم منجر به ایجاد علائم می شود، شایعترین نشانه های بیماری عبارتند از:
• خونریزی شدید قاعدگی
• دوره های قاعدگی بیش از یک هفته
• فشار یا درد لگن
• تکرار ادرار
• مشکل در تخلیه مثانه
• یبوست
• کمر درد یا دردهای پا
به طور کلی فیبروم ها بر اساس محل قرار گیری آنها دسته بندی می شوند.
آندومتریوز
آندومتریوز یک اختلال غالباً دردناک است که در آن بافتی مشابه بافت درون رحم در خارج از رحم رشد می کند. آندومتریوز معمولاً تخمدان ها، لوله های رحمی و بافت پوشاننده لگن را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال، بافت آندومتر به ندرت به اندام های لگن گسترش می یابد. با آندومتریوز بافت آندومتر در هر چرخه قاعدگی ضخیم شده، تجزیه شده و خونریزی می کند؛ اما از آنجا که این بافت راهی برای خروج از بدن ندارد، به دام می افتد. زمانیکه آندومتریوز تخمدان ها را درگیر می کند، ممکن است کیست هایی به نام آندومتریوم تشکیل شوند. این کیست ها، بافت های اطراف را تحریک کرده و در نهایت موجب اسکار و چسبندگی می شوند. آندومتریوز می تواند باعث ایجاد دردهای شدید خصوصاً در دوره قاعدگی شود.
علائم آندومتریوز
علائم اصلی آندومتریوز درد لگن است که اغلب با دوره های قاعدگی شدت می یابد. اگرچه بسیاری از افراد در دوران قاعدگی گرفتگی عضلانی را تجربه می کنند، اما مبتلایان به آندومتریوز به طور معمول دردی بسیار شدید تر از حد معمول را گزارش می کنند. علاوه بر این، درد ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. علائم و نشانه های رایج آندومتریوز عبارتند از:
• دوره های دردناک قاعدگی
• درد با مقاربت
• درد همراه با حرکات روده یا دفع ادرار
• خونریزی بیش از حد در قاعدگی
• ناباروری
سایر علائم و نشانه های این بیماری به خصوص در دوره های قاعدگی شامل خستگی، اسهال یا یبوست، نفخ و حالت تهوع است. همچنین شدت درد ممکن است از خفیف تا شدید متفاوت باشد.
سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی، نوعی بیماری مزمن است که باعث فشار مثانه، درد مثانه و گاهی اوقات درد لگن می شود. این درد از خفیف تا شدید متغیر است. سیستیت بینابینی که از بیماری های شایع دستگاه تناسلی زنان در میانسالی است، شامل بخشی از طیف بیماری هایی است که به عنوان سندروم مثانه دردناک شناخته می شوند.
مثانه، عضوی تو خالی و عضلانی است که با ادرار پر می شود. پس از پر شدن مثانه، سیگنالی برای دفع ادرار به مغز ارسال می شود. در بیماری سیستیت بینابینی این سیگنال ها با یکدیگر ترکیب شده و در نتیجه افراد به تعداد دفعات بیشتر برای تخلیه ادرار با حجم کمتر نیاز دارند. این بیماری یکی از بیماری های شایع دستگاه تناسلی زنان است که می تواند تاثیر طولانی مدت بر کیفیت زندگی داشته باشد.
علائم بیماری سیستیت بینابینی
علائم و نشانه های سیستیت بینابینی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در صورت ابتلا سیستیت بینابینی علائم در طول زمان متفاوت بوده و در پاسخ به عوامل محرک متداول مانند قاعدگی، نشستن طولانی مدت، استرس، ورزش و فعالیت جنسی به صورت دوره ای شعله ور می شوند. به طور کلی علائم این بیماری عبارتند از:
• درد در لگن یا بین واژن و مقعد
• درد مزمن لگن
• نیاز مداوم و فوری به دفع ادرار
• درد یا ناراحتی که پس از تخلیه ادرار تسکین نمی یابد
• درد در هنگام رابطه جنسی
اگر چه علائم و نشانه های سیستیت بینابینی ممکن است شبیه علائم عفونت مزمن دستگاه ادراری باشد، اما در این بیماری هیچ گونه عفونتی وجود ندارد.
سندروم تخمدان پلی کیستیک
سندروم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که در میان زنان در سن باروری شایع است. زنان مبتلا به این بیماری ممکن است دوره های قاعدگی طولانی مدت داشته باشند. همچنین تخمدان ها ممکن است کیست های کوچک زیادی از مایعات ایجاد کرده و در تولید منظم تخمک موفق نباشند. علت دقیق این بیماری مشخص نیست. تشخیص و درمان به موقع همراه با کاهش وزن می تواند خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی را کاهش دهد.
علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک
علائم و نشانه های تخمدان پلی کیستیک اغلب در نزدیکی اولین قاعدگی در دوران بلوغ ایجاد می شود. همچنین گاهی اوقات این بیماری ممکن است در پاسخ به اضافه وزن قابل توجه رخ دهد. علائم و نشانه های این بیماری متفاوت بوده و شامل موارد زیر است:
• دوره های قاعدگی نامنظم
• تولید آندروژن اضافی
• موهای زائد صورت و بدن
واژینیت
واژینیت، التهاب واژن است که می تواند منجر به ترشح، خارش و درد شود. علت این بیماری اغلب تغییر در تعادل طبیعی باکتری های واژن یا عفونت است. کاهش سطح استروژن پس از یائسگی و برخی از اختلالات پوستی نیز می توانند باعث واژینیت شوند. متداول ترین انواع واژینیت عبارتند از:
• واژینوز باکتریال که در نتیجه تغییر باکتری های طبیعی موجود در واژن ایجاد می شود.
• عفونت های مخمری که معمولاً در اثر نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود.
• تریکومونیازیس که توسط انگل ایجاد شده و معمولاً با آمیزش جنسی منتقل می شود.
علائم واژینیت
علائم و نشانه های بیماری واژینیت عبارتند از:
• تغییر در رنگ بو یا میزان ترشحات واژن
• خارش یا تحریک واژن
• درد هنگام مقاربت
• ادرار دردناک
• لکه بینی یا خونریزی واژن
افتادگی واژن
افتادگی واژن زمانی رخ می دهد که دیواره نازک بافتی که قسمت روده را از واژن جدا می کند، ضعیف شده و دیواره واژن برجسته می شود. افتادگی واژن را رکتوسل نیز می نامند. زایمان و سایر فرآیندهایی که که به بافت های لگن فشار وارد می کنند، می توانند منجر به افتادگی واژن شوند. افتادگی های کوچک علائمی ایجاد نمی کنند. با این حال افتادگی های شدید ممکن است برآمدگی های قابل توجهی از بافت، از طریق دهانه واژن ایجاد کنند.
علائم افتادگی واژن
افتادگی کوچک واژن ممکن است علائمی ایجاد نکند در غیر این صورت علائم شامل موارد زیر است:
• برآمدگی نرم از بافت در واژن که ممکن است از دهانه واژن بیرون زده باشد
• مشکل در دفع مدفوع
• احساس فشار یا پری رکتوم
• احساس عدم تخلیه روده پس از دفع مدفوع
بیماری های مقاربتی
بیماری های مقاربتی از جمله بیماری های شایع دستگاه تناسلی زنان است و به طور کلی در اثر تماس جنسی ایجاد می شوند. ارگانیسم هایی که باعث بیماری های مقاربتی می شوند ممکن است از طریق خون، مایع منی یا مایعات واژن، از شخصی به شخص دیگر منتقل شوند. گاهی اوقات این عفونت ها می توانند به صورت غیر جنسی نیز منتقل شوند. به عنوان مثال، انتقال بیماری از مادر به نوزاد در دوران بارداری نیز امکان پذیر است.
علائم بیماری های مقاربتی
بیماری های مقاربتی می توانند طیف وسیعی از علائم و نشانه ها را داشته باشند. علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• زخم یا برجستگی در ناحیه تناسلی دهان یا رکتال
• ادرار دردناک یا سوزش آور
• ترشحات واژن غیرمعمول با بوی عجیب
• خونریزی غیر معمول واژن
• درد در هنگام رابطه جنسی
• غدد لنفاوی دردناک و متورم به ویژه در کشاله ران
• درد زیر شکم
• تب
علائم و نشانه ها ممکن است چند روز پس از ابتلا به بیماری ظاهر شوند.
مراجعه به پزشک
اغلب بیماری های زنان در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک و درمان به موقع قابل کنترل هستند. به همین دلیل خانم ها از اهمیت معاینات منظم نباید غافل شوند. شما می توانید برای معاینات دوره ای یا در صورت داشتن هر گونه علائم غیر طبیعی در دستگاه تناسلی خود به مطب دکتر مانیا کاوه متخصص زنان، زایمان و نازایی مراجعه کنید.
