آیا از اهمیت کنترل صرع در بارداری اطلاع دارید؟
بیماری صرع که به آن اختلال تشنج نیز گفته می شود، نوعی اختلال در سیستم عصبی است. به طور معمول اعصاب بدن با سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی اطلاعات را ارسال می کنند؛ اما مبتلایان به صرع، سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی در مغز دارند. این می تواند باعث تشنج شود. زنان مبتلا به صرع ممکن در دوران بارداری بیشتر دچار تشنج شوند. این امر مخصوصاً در زنانی که قبل از بارداری تشنج های فراوانی داشته اند، بیشتر به چشم می‌‌خورد. به همین دلیل اهمیت کنترل صرع در بارداری در مبتلایان به این بیماری باید در نظر گرفته شود. در این مطلب به بیماری صرع و اهمیت کنترل صرع در بارداری پرداخته شده است.
بیماری صرع
صرع نوعی اختلال مزمن در سیستم عصبی مرکزی است و باعث تشنج های مکرر می شود. تشنج یک حمله ناگهانی از فعالیت الکتریکی در مغز است. تشنج به دو نوع اصلی کلی و کانونی تقسیم می شود. تشنج های کلی بر روی کل مغز تاثیر می گذارد. با این حال، تشنج های کانونی یا جزئی تنها یک قسمت از مغز را تحت تاثیر قرار می دهند. تشخیص تشنج خفیف ممکن است دشوار باشد. تشنج خفیف می تواند چند ثانیه به طول انجامیده که در آن فرد آگاهی خود را از دست می دهد. تشنج شدید می تواند باعث اسپاسم و کشیدگی عضلانی غیر قابل کنترل شود و از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول انجامد. در طی تشنج شدید، برخی از افراد دچار گیجی شده یا از هوش می روند. همچنین ممکن است پس از آن چیزی را به یاد نیاورند. علل مختلفی برای تشنج وجود دارد که عبارتند از:
- تب شدید
- ضربه به سر
- قند خون بسیار پایین
علائم صرع
از آنجا که صرع در اثر فعالیت غیر طبیعی در مغز ایجاد می شود، تشنج می تواند در هر فرایند از مغز تاثیر بگذارد. علائم و نشانه های تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گیجی موقت
- نگاه های خیره و ثابت
- حرکات غیر قابل کنترل دست و پا
- از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
- علائم روانی مانند استرس، اضطراب یا دژاوو
علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است.
انواع تشنج
پزشکان به طور کلی تشنج ها را بر اساس نحوه شروع فعالیت غیر طبیعی مغز به دو نوع کانونی یا کلی طبقه بندی می کنند.
تشنج کانونی
تشنج کانونی به حالتی گفته می شود که تشنج ناشی از فعالیت غیر طبیعی تنها در یک ناحیه از مغز است. این تشنج خود به دو دسته زیر تقسیم می شود:
• تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری: این تشنج ها که تشنج های جزئی نیز نامیده می شوند، باعث از دست دادن هوشیاری نمی شوند. آنها ممکن است احساسات یا نوع نگاه، بو، احساس، چشایی یا صدا را تغییر دهند. همچنین تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری ممکن است منجر به لرزش غیر ارادی یک قسمت از بدن مانند بازو یا پاها یا علائم حسی خود به خودی مانند گزگز و سرگیجه شود.
• تشنج کانونی همراه با اختلال در آگاهی: این تشنج ها که تشنج های پیچیده جزئی نامیده می شوند، شامل تغییر یا کاهش هوشیاری یا آگاهی است. در طی یک تشنج جزئی پیچیده ممکن است بیمار به فضا خیره شده و به طور طبیعی به محیط پاسخ ندهد. علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی مانندی میگرن، نارکولپسی یا بیماری روانی اشتباه گرفته شود. برای تشخیص صرع از سایر اختلالات، به معاینه و آزمایش کامل نیاز است.
تشنج های کلی
تشنج هایی که به نظر می رسد همه مناطق مغز را درگیر می کنند، تشنج کلی نامیده می شوند. تشنج کلی به موارد زیر تقسیم می شوند:
• تشنج آبسنس: این نوع تشنج اغلب در کودکان رخ می دهد و با خیره شدن به فضا یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا لب زدن مشخص می شود. این تشنج ها ممکن است به صورت خوشه ای رخ داده و باعث از بین رفتن آگاهی کوتاه مدت شوند.
• تشنج های تونیک: تشنج های تونیک باعث سفت شدن عضلات می شوند. این تشنج ها معمولاً بر عضلات پشت، بازوها یا پاها تاثیر گذاشته و ممکن است باعث زمین خوردن بیمار شوند.
• تشنجات آتونیک: تشنج آتونیک باعث از بین رفتن کنترل عضلات شده و ممکن است باعث سقوط ناگهانی شود.
• تشنج کلونیک: تشنج های کلونیک با حرکات تکراری یا ریتمیک عضلانی تند همراه هستند. این حملات معمولاً گردن، صورت و بازوها را تحت تاثیر قرار می دهند.
• تشنج میوکلونیک: تشنج میوکلونیک معمولاً به صورت تکان های کوتاه مدت یا ناگهانی در دست ها و پاها ظاهر می شوند.
• تشنج های تونیک-کلونیک: تشنج تونیک-کلونیک چشمگیرترین نوع تشنج صرعی است و می تواند باعث از بین رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن و لرزش بدن و گاهی اوقات از دست دادن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان شود.
عوارض بیماری صرع
تشنج در زمان های خاص می تواند منجر به شرایطی شود که برای بیمار یا دیگران خطرناک است. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
• افتادن: زمین خوردن در هنگام تشنج می تواند منجر به آسیب سر یا شکستگی استخوان شود.
• عوارض بارداری: تشنج در دوران بارداری مادر و کودک را به خطر اندازد. همچنین برخی از داروهای ضد صرع نیز خطر نقایص مادرزادی را افزایش می دهند. اکثر زنان مبتلا به صرع می توانند باردارشوند و نوزاد سالم به دنیا آورند. با این حال، آنها باید در طول بارداری تحت نظر بوده و دوز داروها در آنها تنظیم شود.
• مسائل بهداشت عاطفی: افراد مبتلا به صرع بیش از سایرین دچار مشکلات روانی به ویژه افسردگی، اضطراب و افکار ناخوشایند می شوند. این مشکلات ممکن است در نتیجه مشکلات کنار آمدن با خود بیماری یا عوارض جانبی داروها رخ دهند.
صرع و بارداری
صرع مسائل ویژه ای برای زنان به ویژه در بارداری به همراه دارد؛ زیرا این بیماری به طور متفاوت بر زنان تاثیر می گذارد. چرخه های هورمونی و قاعدگی، بارداری و یائسگی می توانند تحت تاثیر صرع قرار گیرند. درمان صرع ممکن است بر وضعیت هورمونی تاثیر بگذارد. بارداری در زنان مبتلا به صرع ممکن است با خطراتی همراه باشد که زنان سالم آنها را تجربه نمی کنند. این خطرات می توانند بر سلامتی مادر و نوزاد تاثیر گذار باشند. با این حال، اگر به درستی مدیریت و کنترل شوند، خطرات بسیار ناچیزی به شمار می روند.
اهمیت کنترل صرع در بارداری
در صورت تمایل زنان مبتلا به صرع به بارداری، باید قبل از اقدام برای آن، در مورد اهمیت کنترل صرع در بارداری با پزشک مشورت کنند. تشنج در دوران بارداری می تواند متفاوت باشد و این ممکن است به این دلیل رخ دهد که داروهای صرع می توانند در دوران بارداری متفاوت عمل کنند. همچنین حالت تهوع و استفراغ در اوایل بارداری، ممکن است بعد از مصرف دارو و قبل از اثر کامل آن، دارو را همراه با استفراغ از معده خارج کند. علاوه بر این، داروهای درمان صرع می توانند تاثیرات فراوانی بر مادر، بارداری، نوزاد در حال رشد و زایمان داشته باشند. به همین دلیل اهمیت کنترل صرع در بارداری بسیار حائز توجه است.
تاثیر صرع بر بارداری
صرع می تواند بارداری را دشوارتر کند. احتمال باروری در زنان مبتلا به صرع پایین تر از احتمال بارداری در زنان سالم است. این امر ممکن است است به دلیل موارد زیر باشد:
- احتمال ابتلای زنان مبتلا به صرع به بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک بیشتر از سایر زنان است. این امر در برخی از موارد باعث ناباروری می شود.
- در زنان مبتلا به صرع، چرخه های قاعدگی نامنظم وجود داشته که این امر بارداری را دشوارتر می کند.
- در چرخه های قاعدگی زنان مبتلا به صرع معمولاً تخمک تولید نمی شود.
- برخی از داروهای ضد تشنج ممکن است بر سطح هورمون در تخمدان ها تاثیر بگذارد. این امر می تواند عملکرد تولید مثل را تحت تاثیر قرار دهد.
همچنین تشنج کنترل نشده ممکن است بر قدرت باروری زنان بیمار تاثیر بگذارد. محققان بر این باورند که تشنج بدن در زمان آماده شدن تخمک گذاری ممکن است سیگنال های ایجاد کننده این روند را را مختل کند. پس از باردار شدن، کنترل تشنج از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. حملات تشنج در دوران بارداری می تواند بر سلامت کودک تاثیر بگذارد.
تاثیر صرع بر زایمان
با پیشرفت بارداری، متابولیسم بدن تغییر کرده و منجر به پایین آمدن اثر داروهای ضد تشنج در بدن می شود. این به این معنی است که داروهای ضد تشنج در بدن رقیق می شوند. به همین دلیل پزشک در طول بارداری سطح داروهای موجود در بدن را کنترل کرده و در صورت کم شدن اثر آنها، دوز دارو را افزایش می دهد؛ بنابراین زمانی که زایمان شروع می شود، ممکن است مادر در معرض حمله تشنج باشد. در صورت بروز تشنج ممکن است دوز مصرفی دارو از دست برود؛ زیرا در هنگام زایمان شرایط بر اساس برنامه پیش نمی رود. همچنین احساس درد و تنگی نفس در هنگام زایمان در زنان مبتلا به صرع می تواند احتمال بروز تشنج را افزایش می دهد. اگرچه اکثر زنان مبتلا به صرع زایمان طبیعی از طریق واژن دارند، اما میزان سزارین در بین آنها بیشتر از سایر زنان است. گاهی اوقات داروهای ضد تشنج می توانند توانایی انقباض عضلات رحم را کاهش دهند. در صورت بروز چنین شرایطی، ممکن است سزارین بهترین گزینه باشد.
اهمیت کنترل صرع در بارداری
قبل از شروع تلاش برای بچه دار شدن، لازم است بیمار با متخصص صرع یا یک متخصص پزشکی مادر و جنین و ملاقات کند. این پزشکان در بارداری های پرخطر تخصص دارند و در صورت بروز هرگونه عارضه، می توانند مراقبت های پیشرفته ای را ارائه دهند. پزشکان می توانند میزان کنترل تشنج ها را ارزیابی کرده و با استفاده از آن تغییرات درمانی قبل از بارداری را اعمال کنند. پزشکان معمولا به زنان قبل از بارداری توصیه می کنند که از مکمل اسید فولیک استفاده کنند. فولیک اسید خطر نقص لوله عصبی را که بر مغز، ستون فقرات و نخاع تاثیر می گذارد، کاهش می دهد. با این حال، زنان مبتلا به صرع ممکن است به مصرف اسید فولیک بیشتری نیاز داشته باشند. این به این دلیل است که داروهای ضد صرع ممکن است مقدار سطح اسید فولیک را در بدن کاهش دهند. همچنین زنان مبتلا به صرع مانند سایر زنان قبل از بارداری باید شیوه زندگی سالم از جمله موارد زیر را انتخاب کنند:
- خودداری از استعمال سیگار
- دنبال کردن رژیم غذایی سالم
- ورزش
- استراحت کافی
- ویتامین های قبل از تولد
مراجعه به پزشک
زنان مبتلا به صرع که باردار هستند باید از مصرف هرگونه داروی خودسرانه اجتناب کنند و تحت نظر پزشک باشند. در صورتی که مبتلا به صرع هستید و تصمیم به بارداری دارید یا باردار هستید برای انجام معاینات و اقدامات احتیاطی لازم می توانید به مطب دکتر مانیا کاوه فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته و هیستروسکوپی در تهران مراجعه کنید.
