آمینوسنتز یکی از چندین آزمایشات و کارهای مربوط به بارداری و قبل از تولد نوزاد است. طی این عملیات، پزشک متخصص از سوزن بلند و نازکی استفاده کرده و میزان کوچکی از مایع آمنیوتیک را بر می دارد. سپس این مایع را برای آزمایش می فرستد. حال برای اینکه بدانید این مراحل چگونه انجام شده، به چه منظور بوده و چه زمانی لازم است، با ما همراه باشید.
آمینوسنتز چیست؟
آمینوسنتز به آزمایشی گفته می شود که در خانم های باردار به منظور انجام نمونه برداری و تعیین شرایط ژنتیکی و کروموزومی جنین انجام می شود. این ساده ترین تعریفی است که از آمینوسنتز می توانید پیدا کنید. برای انجام این آزمایش تخصصی، باید به متخصص زنان یا پریتانولوژیست قابل اعتمادی مثل خانم دکتر مانیا کاوه مراجعه کنید. این آزمایش همراه با سونوگرافی انجام شده و می تواند مشکلات ژنتیکی یا کروموزومی همچون سندروم داون را زودتر به پزشک اطلاع دهد تا درمان سریع تر آغاز شود.
جنین درون کیسه ای به نام آمنیون قرار دارد که در آن پر از مایع آمنیون است. این مایع شامل سلول های جنین است و می تواند ویژگی ها و خصوصیات ژنتیکی جنین را نشان دهد. در واقع آمینوسنتز به بیان تخصصی تر، نمونه برداری از این مایع آمنیون قرار داشته در کیسه آمنیون، به وسیله سوزنی بلند و نازک است. پس از انجام نمونه برداری، پزشک متخصص روی نمونه آزمایش کرده و اختلالات ژنتیکی احتمالی نوزاد را مشخص می کند.
نحوه انجام آزمایش آمینوسنتز
انجام آزمایش آمینوسنتز طبق مراحل زیر و مرحله به مرحله انجام می شود:
- مادر بدون نیاز به بیهوشی روی تخت خوابیده و آماده می شود.
- پزشک شکم مادر را ضدعفونی کرده و دستگاه اولتراسوند سونوگرافی را آماده می کند.
- سوزنی ضدعفونی شده و باریک وارد شکم می شود که از طریق دستگاه سونوگرافی، حرکت و کنترل آن قابل مشاهده است. شما تنها سوزشی بسیار ضعیف را حس خواهید کرد.
- حالا به وسیله سرنگ، کمی از مایع آمنیوتیک خارج می شود.
- سپس سوزن خارج شده و جای آن چسب یا پنبه گذاشته می شود.
- پس از طی مراحل بالا، پزشک متخصص مایع را به آزمایشگاه فرستاده و آزمایشات مربوطه روی آن انجام می شود.
- بعد از رسیدن نتیجه آزمایش، پزشک تشخیص خود را اعلام کرده و موارد لازم یا تجویزها را به شما اطلاع می دهد.
آمینوسنتز در چه مواردی لازم است؟
انجام آمینوسنتز در همه موارد توصیه نمی شود. مواردی که می توانید از آمینوسنتز استفاده کنید، عبارتند از:
- آزمایش های غربالگری پرخطر در سه ماهه اول یا سه ماهه دوم بارداری
- وجود سونوگرافی مشکوک به اختلالاتی که با بیماری های کروموزومی ارتباط دارند، همچون افزایش NT
- زن و مرد ناقل بیماری های خطرناک تک ژنی مثل تالاسمی باشند.
- زن دارای سابقه سقط جنین یا مرده زایی داشته باشد. معمولا نصف مواردی که سقط جنین گزارش می شود، به یک ناهنجاری کروموزومی ارتباط دارد.
- حاملگی در سن بالای 35 سال زوجین به ویژه خانم. توجه داشته باشید که هر چه سن خانم بالاتر برود، احتمال اینکه نوزاد به معلولیت های ذهنی یا جسمی و انواع اختلال های کروموزومی مبتلا گردد، بیشتر می شود. از جمله این اختلالات می توان به کلاین فلتر، سندروم داون و سندروم ترنر اشاره کرد.
- وجود یک بیماری کروموزومی در حاملگی پیشین مثل نوزاد مبتلا به سندرون ترنر یا داون، می تواند گواه بر احتمال تکرار شدن این اختلال در نوزاد و حاملگی بعدی باشد.
- وجود نقص در کروموزوم والدین مثل ترانسلوکاسیون یا جابجایی مواد ژنتیکی بین دو کروموزوم، علامت مشخصی ندارد؛ اما باعث بروز اختلال ژنتیکی در نوزاد می شود؛ به همین دلیل لازم است تا وضعیت کروموزوم جنین توسط روش آمینوسنتز معین شود.
چه زمانی باید آمینوسنتز انجام شود؟
زمان مناسب و توصیه شده برای آمینوسنتز، هفته چهاردهم تا شانزدهم بارداری است. در هفته های قبل از هفته چهاردهم، میزان مایع آمینوتیک کم بوده و بعد از هفته شانزدهم، سلول های جنینی فعال کم می شود؛ به همین خاطر نمی توان در زمان های گفته شده، آزمایش آمینوسنتز را انجام داد. سعی کنید آزمایش را توسط دکتر متخصصی انجام دهید که نتیجه را در زمانی کوتاه به شما اعلام کند تا اگر نیاز به سقط جنین بود، زمان قانونی بودن سقط جنین را از دست ندهید.
توجه داشته باشید که پزشک 20 میلی لیتر نمونه از مایع آمنیون را در دو سرنگ 10 میلی لیتری بر می دارد. اگر مایع آمنیون شفاف نبوده یا خونی باشد، نتیجه آزمایش دیرتر مشخص می شود.
تست های قابل انجام با آمینوسنتز
به طور کلی می توان سه نوع تست را برای شناسایی انواع بیماری های کروموزومی یا ژنتیکی جنین از طریق آمینوسنتز انجام داد که عبارتند از:
- تست بررسی اختلالات کروموزومی: هر سلول انسان دارای 46 کروموزوم است که اگر یکی از آن ها در فرد یا جنین کم یا زیاد شود، باعث بروز اختلالات جسمی یا روانی در فرد می شود. گاهی نیز ممکن است به هر دوی این موارد آسیب وارد کند.
- تست بررسی بیماری ژنتیک مادرزادی: شناسایی ابتلای جنین به انواع بیماری های مادرزادی ژنتیکی همچون سندرم داون، ادوارد، فیبروز کیستیک و تالاسمی
- تست بررسی اختلالات لوله عصبی: شناسایی بیماری هایی همچون اسپاینا بیفیدا و آننسفالی در جنین با استفاده از آمینوسنتز قابل انجام است. این بیماری ها باعث می شوند تا در جنین، تکامل یافتن مغز و طناب عصبی یا عدم تکامل آن ها مشخص شود. این تست به وسیله اندازه گیری پروتئینی به اسم آلفا فتوپروتئین انجام می شود و بیش از 90 درصد مواقع، پاسخ قطعی می دهد.
دلایل انجام آمینوسنتز
آزمایش و نمونه برداری آمینوسنتز به دلایل و با اهداف زیر انجام می شود:
- آزمایش ژنتیک: می توان از طریق آزمایش آمینوسنتز و نمونه برداری و آزمایش نمونه، بیماری های ژنتیکی احتمالی جنین را به موقع تشخیص داد.
- آزمایش ریه جنین: می توان از طریق آمینوسنتز به بالغ شدن ریه های جنین جهت تولد پی برد.
- تشخیص عفونت در جنین: وجود بیماری های مختلف، عفونت ها، حساسیت RH یا کم خونی در نوزاد از طریق آمینوسنتز قابل شناسایی است.
- آزمایش پدری: از طریق جمع آوری DNA جنین و مقایسه با دی ان ای پدری از طریق روش آمینوسنتز، آزمایشاتی انجام داده و به داده های مختلفی رسید.
- درمان: با استفاده از این روش می توان مایع آمنیوتیک مازاد در رحم یا پلی هیدرآمنیوس را خارج کرد.
نکات مهم پیش از آمینوسنتز
لازم است تا پیش از انجام آمینوسنتز نکاتی را رعایت کنید تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود:
- اگر به داروی بی حسی یا داروهای دیگر حساسیت دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- باید برای انجام آزمایش صبحانه میل کرده و با مثانه پر برای آزمایش حضور پیدا کنید.
- حتما با همراه یا همسر خود به محل آزمایش بیایید.
- از مصرف داروهایی همچون هپارین، وافراین و آسپرین یک هفته پیش از انجام آزمایش خودداری کنید.
- گروه خونی خود را مشخص کنید. اگر گروه خونی مادر باردار RH منفی باشد، لازم است تا تزریق آمپول روگام انجام شود.
- در نهایت لازم است تا رضایت خود و همسرتان را به مرکز درمانی اعلام کرده و مقدمات اداری و مالی را فراهم کنید.
آمینوسنتز کم خطر است یا پرخطر؟
آمینوسنتز روش برای نمونه گیری است که احتمال سقط جنین در آن چیزی بین 0.5 تا 1 درصد است. احتمال رخ دادن عفونت نیز در آن تقریبا 1 مورد از هر 3000 نفر بوده و در واقع احتمال پایین 1 به 3000 است. در این روش کیسه آمنیون که سوراخ شده، ترمیم می شود و مایع خارج شده از آن دوباره جایگزین می شود.
در حین نمونه گیری احتمال دارد کمی درد یا اسپاسم در زیر شکم حس کنید یا حتی کمی خون یا مایع مشاهده کنید که البته زیاد هم نیست. این علائم بعد از گذشت 1 تا 2 روز از بین خواهند رفت، پس جای هیچ نگرانی نیست. معمولا 1 تا 2 درصد خانم های باردار ممکن است علائم شدیدتری همچون اسپاسم شدید و خونریزی و مشاهده مایعات بیشتر را مشاهده کنند. در این حالت باید به پزشک متخصص خود مراجعه کرده یا تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کند.
با جمع بندی مطالب گفته شده و مقایسه با سایر روش ها، می توان این گونه بیان کرد که آمینوسنتز عملیاتی کم خطر بوده و انجام آن توسط پزشک متخصص می تواند درصد احتمال بروز خطر را به صفر برساند. انجام این آزمایش بهتر از انجام ندادن آن است. با انجام آمینوسنتز، پزشک معالج از مشکلات کروموزومی و ناهنجاری های جنین، زودتر اطلاع پیدا می کند؛ به همین دلیل می تواند زودتر، مشکلات احتمالی جنین را برطرف کند.
مراجعه به پزشک
برای آمینوسنتز می توانید به دکتر مانیا کاوه متخصص و جراح زنان و زایمان مراجعه کنید که یکی از بهترین متخصصین و جراحان زنان و زایمان هستند. دکتر مانیا کاوه همواره آماده هستند تا به خانم ها و زوجین کمک کنند؛ به همین دلیل در کمیته های مختلفی همچون کمیته مرگ و میر نوزاد، مرگ و میر مادر و ترویج زایمان طبیعی عضو هستند. ایشان گواهینامه های خارجی مختلفی داشته و از دانشگاه علوم پزشکی ایران، مرکز تحقیقات اندومتریوز و بیمارستان رسول اکرم، مدرک فلوشیپ دارند. برای انجام آمینوسنتز می توانید به این دکتر متخصص اعتماد کنید.
