آزمایش های دوران بارداری یکی از اقداماتی است که مادر می تواند از خود و جنین مراقبت کند. با انجام آن بسیاری از مشکلات و نقائص مادرزادی، بیماری های ژنتیکی و عوارض بارداری مشخص می شود. انجام برخی از آنها برای همه زنان باردار لازم است؛ ولی برخی دیگر از آنها با توجه به شرایط مادر و تشخیص پزشک انجام می شود. ما در مطلب امروز قصد داریم به معرفی این آزمایش ها بپردازیم؛ پس با ما تا پایان مطلب همراه باشید تا شما هم به اطلاعات بیشتری در این زمینه دست پیدا کنید.
آزمایش خون و ادرار
آزمایشاتی که در دوران بارداری لازم است انجام شود، برای بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین است. پزشک ممکن است با توجه به شرایط، آزمایش های دیگری را نیز برای شما پیشنهاد کند؛ اما آزمایش خون و ادرار یکی از آنها است که نمونۀ خون و ادرار را مورد بررسی قرار می دهند و موارد زیر را بررسی می کنند:
- شمارش گلبول های سفید و قرمز یا cbc و کم خونی
- دیابت و دیابت بارداری
- کم کاری یا پرکاری تیروئید
- ایدز، هپاتیت b و دیگر بیماری های آمیزشی
- تعیین گروه خون پدر برای تعیین rh
- قند و پروتئین در ادرار
- وجود عفونت در ادرار
- تست کومبس غیرمستقیم در مادران rh منفی
سونوگرافی
در این روش پزشک به وسیله امواج اولتراساند، وضعیت جفت و اندام های او را مورد بررسی قرار می دهد. در حالت معمول در دوران بارداری باید سه بار سونوگرافی انجام شود که به قرار زیر هستند:
- سونوگرافی اول: این سونو در هفته های ۱۱ تا ۱۳ بارداری و همراه با آزمایش های غربالگری جنین و به عنوان سونوگرافی nt انجام می شود.
- سونوگرافی دوم: این سونوگرافی از هفته ۱۶ تا قبل از پایان هفته ۱۸ بارداری انجام می شود. این سونوگرافی تعداد جنین، وضعیت جفت، سن بارداری و ناهنجاری های جنین را بررسی می کند.
- سونوگرافی سوم: زمان انجام این سونوگرافی در هفته های ۳۱ تا ۳۴ بارداری است و برای بررسی وضعیت رشد جنین، نمایش جنین، میزان مایع آمنیوتیک، وضعیت جفت و ناهنجاری ها انجام می شود.
آزمایش غربالگری دیابت بارداری
معمولا پزشک انجام این غربالگری را برای زنان باردار در هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری توصیه می کند. این آزمایش در دو روش تست چالش گلوکز و تحمل گلوکز خوراکی انجام می شود. در روش اول بعد از گذشت یک ساعت از خوردن ۵۰ گرم گلوکز خوراکی توسط مادر باردار، نمونه خون ساده اندازه گیری می‌شود، اگر گلوکز خون کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد وضعیت مادر طبیعی است و اگر بیشتر باشد باید مرحله دوم انجام شود.
در روش دیگر ابتدا قند خون ناشتا را اندازه می گیرند و به فرد ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی می دهند و در سه مرحله یک ساعت، دو ساعت و سه ساعت بعد از خوردن گلوکز، میزان قند خون مادر را اندازه می گیرند. با این آزمایش، پزشک دیابت بارداری را تشخیص می دهد. روش دیگری وجود دارد که در یک مرحله انجام می شود و پزشک تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته با ۷۵ گرم گلوکز را تجویز می کند.
غربالگری نقص مادرزادی جنین
غربالگری به این علت انجام می شود تا بررسی شود احتمال وجود اختلالات ژنتیکی و نقص‌‌های مادرزادی در جنین وجود دارد یا نه. مهم ترین اختلالات کروموزومی تریزومی ها هستند که یکی از آنها سندرم داون است. غربالگری ها میزان خطر ابتلا به یک اختلال یا بیماری را نشان می دهد. همه زنان باردار باید غربالگری نقص مادرزادی جنین در بارداری را انجام دهند؛ اما اگر در گروه پرخطر باشند، پزشک آزمایش های دیگری را هم توصیه می کند. غربالگری ها به ترتیب زیر انجام می شوند:
غربالگری سه ماهه اول
این غربالگری در هفته های ۱۱ تا ۱۳ بارداری با سونوگرافی nt انجام شده و پشت گردن جنین بررسی می شود. اگر پشت گردن جنین کلفت باشد یا چروک هایی مشاهده شود احتمال خطر سندرم داون است. این غربالگری با یک آزمایش خون دیگر انجام می شود و در آن بتای آزاد گنادوتروپین جفتی انسان یا hcg و پروتئین a پلاسما (papp-a) را اندازه می گیرند.
غربالگری یکپارچه
اگر در غربالگری سه ماهۀ اول سونوگرافی nt انجام نشده باشد غربالگری یکپارچه انجام می شود. به این ترتیب، پزشک با ترکیب کردن نتیجۀ آزمایش خون هفته های ۱۱ تا ۱۳ و نتیجه آزمایش نشانگرهای چهارگانه در هفته های ۱۵ تا ۱۷ احتمال وجود نقص ها را بررسی می کند. به این ترتیب، خطر ابتلای جنین به سندرم داون و نقص های لوله عصبی را اندازه می گیرند.
آزمایش غربالگری سه ماهه دوم
پزشک با ملاحظه نمونه خون مادر، سطح چهار نوع ماده مختلف را مورد بررسی قرار می دهد. او با بررسی وجود میزان معینی از این موارد در خون مادر، احتمال وجود نقص مادرزادی یا نقص لوله عصبی در جنین را بررسی می کند. زمان انجام آن در سه ماهه دوم بارداری و بین هفته های ۱۵ تا ۱۷ است. نتیجۀ غربالگری در سه سطح کم خطر، متوسط و پرخطر مشخص می شود. اگر تشخیص پزشک با آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول پرخطر باشد باید بررسی های بیشتری انجام بگیرد. اگر خطر متوسط باشد در سه ماهه سوم هم باید غربالگری انجام شود و اگر نتیجه آن کم خطر باشد، احتیاجی به غربالگری سه ماهه دوم نیست. اگر غربالگری در سه ماهه اول انجام نشود، غربالگری سه ماهۀ دوم باید انجام شود.
سونوگرافی آنومالی
زمان انجام سونوگرافی آنومالی بین هفته ۱۶ تا ۱۸ بارداری است. در این سونوگرافی، پزشک جنین در حال رشد را مشاهده می کند و نشانه های خاص برخی از عوارض ساختاری در جنین را بررسی می کند. همچنین مشکلات قلب، ستون فقرات، شکم، صورت یا بخش های دیگر بدن جنین را می تواند تشخیص دهد.
آزمایش dna آزاد جنینی
با این روش، تشخیص ناهنجاری های ژنتیکی انجام می شود. در آن dna جنین را از خون مادر می گیرند و وجود سندرم داون و تریزومی ۱۳ و ۱۸ را بررسی می کنند و از هفته ۱۰ بارداری به بعد انجام می شود و به زنانی توصیه می شود که بارداری آنها پرخطر است. این آزمایش کم خطر است و می تواند جایگزین روش های تهاجمی مانند آمنیوسنتز شود. ولی متاسفانه امکان انجام آن در ایران فراهم نیست.
آزمایش های تشخیصی تهاجمی بارداری
این نوع آزمایش ها برای تشخیص قطعی نقص های مادرزادی کاربرد دارد و انجام آن می‌تواند به جنین آسیب برساند. این روش برای مواردی استفاده می شود که غربالگری پرخطر باشد و برای اطمینان پیدا کردن از وجود ناهنجاری از این روش کمک می گیرند. این روش ها دقت بالایی در تشخیص دارند و در صورت تایید نقص مادرزادی، مجوز قانونی سقط فراهم می شود.
نمونه برداری از پرزهای جفتی یا CVS
در این نمونه برداری، پزشک یک سوزن به داخل شکم مادر یا یک لولۀ باریک به واژن او وارد می کند و اقدام به برداشتن نمونه کوچکی از جفت می کند. او با بررسی نمونه جفت می تواند سندرم داون یا عارضه های ژنتیکی دیگر را تشخیص دهد. این آزمایش هم می تواند وجود یا عدم وجود نقص را نشان دهد؛ اما ممکن است با سقط جنین همراه باشد.
آمنیوسنتز
این بررسی در هفته ۱۶ بارداری قابل انجام است و پزشک یک سوزن به داخل شکم مادر وارد می کند و کمی از مایع اطراف جنین را بر می‌دارد و به تشخیص اختلالات کروموزومی و نقص های مادرزادی می پردازد. او با این آزمایش می‌تواند نقص های لوله عصبی را هم تشخیص دهد. انجام آمنیوسنتز (Amniocentesis) هم ممکن است برای جنین خطراتی در بر داشته باشد.
مراجعه به پزشک
انجام آزمایش های لازم در دوران بارداری برای تولد نوزاد سالم توصیه می شود. در مطلب امروز به معرفی این آنها پرداختیم. دکتر مانیا کاوه متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته و هیستروسکوپی است. اگر شما هم قصد بارداری دارید می توانید به ایشان مراجعه کنید و تحت نظر ایشان بارداری ایمنی داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر به این سایت مراجعه کنید.
