مواد غذایی که مادر در دوران بارداری مصرف می کند نقش مهمی در چگونگی رشد و نمو جنین دارد؛ از همین رو توصیه می شود مادران باردار در مورد باید و نبایدهای تغذیه دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنند. رعایت رژیم تغذیه بارداری به مادر و جنین کمک می کند تا این دوره را با ایمنی و سلامت بیشتری بگذرانند. در هنگام بارداری برخی از خوراکی ها باید به طرق خاصی تهیه یا مصرف شوند و برخی از مواد غذایی هم باید به طور کل از رژیم تغذیه حذف گردند. در ادامه سایت دکتر مانیا کاوه، توضیحات مفصلی راجع به خوراکی های ممنوعه دوران بارداری ارائه شده است.
تغذیه سه ماهه اول بارداری
از آنجا که جنین پیوسته در حال رشد و تکامل است، در هر دوره به مواد مغذی مختلفی نیاز پیدا می کند و این نیاز به تدریج افزایش می یابد. به همین خاطر مادر باید اهمیت زیادی برای رژیم تغذیه ای خود قائل بوده و ویتامین ها و مواد غذایی مورد نیاز جنین را تامین کند. این امر به خصوص در سه ماهه اول بارداری بسیار مهم است و مصرف غذاهای سالم و مفید می تواند تاثیر مثبتی بر شکل گیری و رشد جنین بگذارد. البته برخی افراد تصور می کنند مادر باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد؛ درحالی که معمولا نیازی به این کار نیست. در سه ماهه اول بارداری میزان تغذیه مادر مثل سابق است و فقط باید خوراکی های مقوی و ریزمغذی ها را افزایش دهد. پس از آن در ماه های بعدی بارداری مادر باید طبق دستور پزشک میزان مشخصی از املاح معدنی، آهن، کلسیم، پروتئین و کربوهیدرات ها را به رژیم تغذیه ای خود اضافه کند.
غذاهای ممنوعه در دوران بارداری
پیروی از رژیم تغذیه بارداری برای سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد و همواره به مادران باردار توصیه می شود که از یک رژیم متعادل تبعیت کنند. به این ترتیب جنین به شکل صحیح و با دریافت همه مواد مغذی لازم رشد کرده و احتمال مشکلاتی مثل سقط جنین یا مرده زایی به شدت کاهش می یابد. خانم های باردار باید از مصرف غذاهای مضر و فاقد ارزش تغذیه ای خودداری کنند و درصورت لزوم با کسب مشورت از پزشک خود، مکمل ها و ویتامین های مورد نیاز را نیز مصرف کنند. در ادامه لیستی از مهم ترین غذاهای ممنوعه دوران بارداری جمع آوری شده است:
ماهی حاوی جیوه
جیوه عنصری است که در دریاچه ها، اقیانوس ها و نهرها وجود دارد و می تواند از طریق غذاهای دریایی مانند برخی از ماهی ها به بدن انسان منتقل شود. جیوه در بدن انسان تبدیل به متیل جیوه می شود که آسیب هایی از جمله تاخیر رشد و مشکلات مغزی را برای جنین به بار می آورد. ماهی هایی از قبیل کوسه ماهی، شمشیر ماهی، شاه ماهی و ماهی خال خالی حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند و مصرف آن ها برای مادران باردار ممنوع است. در عوض می توانید از ماهی هایی که جیوه کمتری دارند مثل ماهی قزل آلا، سالمون، تیلاپیا و کنسرو ماهی تن استفاده کنید. از آنجا که ماهی دارای پروتئین بالا و چربی های غیراشباع است فواید بسیاری برای جنین دارد و نباید آن را به طور کلی از رژیم غذایی حذف کرد بلکه تنها لازم است به نوع ماهی دقت شود.
صدف خام
غذاهای دریایی معمولا حاوی باکتری لیستریا مونوسیتوژنز هستند که به عنوان عامل اصلی ابتلا به بیماری لیستریوز شناخته می شود. از علائم این بیماری می توان به اسهال و استفراغ اشاره کرد. سموم موجود در غذاهای دریایی و به ویژه صدف خام از جمله موارد تهدید کننده سلامت جنین هستند؛ بنابراین بهتر است از مصرف غذاهای دریایی خام بپرهیزید و در عوض غذاها و صدف پخته شده را جایگزین کنید.
گوشت خام یا نیم پز
مصرف گوشت و مرغ خام یا نیم پز در دوران بارداری از جمله مواردی است که به شدت منع شده و خطر مسمومیت غذایی را افزایش می دهد. احتمال دارد گوشت نیم پز حاوی انگل توکسوپلاسما و باکتری های مضر سالمونلا باشد که در نتیجه منجر به بیماری توکسوپلاسموز می شوند و ریسک مرگ جنین در حین زایمان را بالا می برند؛ در نتیجه حتما گوشت و مرغ را به اندازه کافی روی حرارت قرار دهید تا کاملا مغزپخت شوند؛ همچنین خانم های باردار باید از مصرف گوشت های فراوری شده مثل هات داگ، سوسیس، کالباس و انواع ساندویچ های سرد خودداری کنند. باکتری موجود در گوشت های فراوری شده برای جنین بسیار خطرآفرین بوده و تنها به وسیله پختن در دمای بالا می توان این باکتری ها را از بین برد.
لبنیات غیر پاستوریزه
شیر و لبنیات خام دارای باکتری های زیادی مثل سالمونلا، لیستریا، کریپتوسپوریدیوم و E.coli است که می توانند برای مادر و جنین خطرناک باشند. به همین دلیل توصیه می شود مادران باردار همواره از محصولات لبنی پاستوریزه که بر اثر قرار گرفتن در دمای بالا میکروب زدایی شده اند، استفاده کنند. درصورتی که قصد دارید شیر محلی میل کنید حتما پیش از مصرف آن را خوب بجوشانید. شیرهای غیر لبنی مثل شیر سویا، شیر برنج، شیر بادام و شیر جو دوسر نیز اثری مشابه شیر گاو داشته و می توانند مواد مغذی مورد نیاز جنین و مادر را تامین کنند. در ضمن برای خرید پنیر بهتر است پنیرهای سفت مثل چدار یا سوئیسی که آب کمتری دارند را انتخاب کنید زیرا این پنیرها بر خلاف پنیرهای نرم، باکتری کمتری دارند.
میوه های ممنوعه دوران بارداری
میوه ها و سبزیجات شسته نشده دارای انگل توکسوپلاسما هستند که معمولا از طریق خاک مزرعه و باغچه وارد گیاهان می شوند. ابتلا به این انگل خطر جدی برای جنین را به همراه دارد؛ بنابراین مادران باردار باید میوه ها و سبزیجات را به خوبی با آب روان شستشو دهند. علاوه بر این بهتر است سبزیجات به خصوص سبزی های برگ دار به صورت پخته شده مصرف شوند. مصرف برخی میوه ها به دلایل مختلف در دوران بارداری ممنوع شده است. لیست میوه های ممنوعه دوران بارداری در زیر قید شده اند:
آناناس
آناناس به دلیل اینکه منجر به انقباضات شدید رحم می شود می تواند برای جنین خطراتی را ایجاد کند؛ همچنین این میوه حاوی آنزیمی به نام بروملین است که پروتئین را تجزیه می کند. مصرف آناناس در دوران بارداری ممکن است موجب نرم شدن دهانه رحم و زایمان زودرس گردد.
پاپایا
میوه پاپایا سرشار از مواد مغذی برای بدن است اما مصرف آن در بارداری به هیچ وجه مجاز نیست؛ چرا که باعث بالا رفتن دمای بدن می شود؛ این مسئله مشکلاتی را برای مادر و جنین به دنبال خواهد داشت. افزون بر این پاپایا حاوی لاتکس است که امکان خونریزی رحم، انقباضات رحم و سقط جنین را افزایش می دهد.
موز
خوردن موز برای اغلب افراد در دوران بارداری بی خطر تلقی می شود و این مورد محدودیت مخصوص مادرانی است که از دیابت یا دیابت بارداری رنج می برند؛ همچنین خانم های بارداری که آلرژی دارند باید از مصرف موز اجتناب کنند؛ زیرا موز حاوی یک ماده آلرژن به نام کیتیناز است؛ در نتیجه خوردن موز در این موارد خاص منع شده و در سایر موارد خطری نخواهد داشت.
هندوانه
در حالت کلی هندوانه برای بدن مفید است و کمک می کند تا بدن سموم را دفع کرده و هیدراتاسیون را تنظیم کند. با اینحال استفاده از هندوانه برای مادران باردار توصیه نمی شود زیرا ممکن است جنین را در معرض سمومی که دفع می شوند قرار دهد. علاوه بر این هندوانه یک میوه ادرارآور محسوب می شود که گاهی اوقات سبب دفع مواد مغذی از بدن همراه با سموم می گردد؛ از همین رو توصیه می شود از میزان مصرف هندوانه در دوران بارداری بکاهید یا به طور کل آن را از رژیم تغذیه بارداری حذف کنید.
خرما
خرما یک ماده مغذی و مفید است که مادران باردار با رعایت شرایطی می توانند آن را مصرف کنند. این خوراکی به دلیل اینکه باعث گرم شدن بدن می شود نباید بیش از حد مصرف گردد. میزان متعادل خرما برای خانم های باردار یک یا دو عدد در روز است و بیشتر از این مقدار احتمال بروز برخی عوارض را افزایش می دهد.
مراجعه به پزشک
دوران بارداری یک مادر حساس ترین زمان برای او و جنین محسوب می شود که باید با مراقبت های خاصی همراه باشد. یکی از مهم ترین مراقبت ها پیروی از رژیم تغذیه ای دوران بارداری است تا مادر بتواند مواد مغذی و موردنیاز بدن خود و جنین را تامین کرده و از خطراتی مثل مسمومیت غذایی، زایمان زودرس، نقص در رشد جنین و سقط جنین مصون بماند؛ بنابراین لازم است خانم های باردار در رابطه با تغذیه خود با پزشک متخصص مشورت کرده و از مصرف خوراکی های ممنوعه در دوران بارداری بپرهیزند.
