یکی از بیماری های شایع در بین زنانی که در سن باروری هستند کیست تخمدان است.
كیست تخمدان به كیسه حاوي مايع یا مواد نیمه جامد (در برخی موارد مو و استخوان) گفته می شود که درون تخمدان و یا در سطح تخمدان رشد می کنند. در اغلب موارد کیست های تخمدانی بدون علامت هستند ولی ممکن است در برخی شرایط علامتدار شده و در صورت بروز عوارض حادی مانند پارگی کیست تخمدان و خونریزی نیاز به درمان و یا حتی جراحی داشته باشند.
کدام کیست ها بیشتر دچار پارگی می شوند؟
اغلب کیست هایی که دچار پارگی می شوند کیست های جسم زرد یا لوئتال هستند. کیست جسم زرد کیست هایی با جدار نازک هستند که می توانند سبب درد یا حساسیت موضعی در همان سمت لگن شوند. زمان آزادسازی تخمک از فولیکول هورمون سلول های گرانولوزای احاطه کننده سطح خارجی فولیکول لوتئینه می-شوند و تشکیل توده ای به نام جسم زرد را می دهند. پس از آزاد سازی تخمک در صورتی که فولیکول تخمدانی از خون و یا مایع انباشته شود به بتدریج و به دنبال جذب این مایع یا خون کیست زرد تشکیل می شود. پارگی این کیست ها بیشتر در سمت راست و در بین روزهای بیستم تا بیست و ششم روزهای قاعدگی اتفاق می افتد. داروهای محرک تخمک گذاری شانس ایجاد این نوع کیست را افزایش می دهند.
علائم پارگی کیست تخمدان
کیست تخمدان در صورتی که کوچک باشد در زمان پارگی می تواند بدون علامت باشد. اما گاهی پارگی کیست های بزرگتر می تواند همراه با درد شدید و ناگهانی، تهوع و استفراغ و یا بی حسی در فضای زیر شکم باشد. طبق مطالعات انجام شده پارگی کیست تخمدان در سمت راست شایع می باشد. از این رو درد در سمت راست پایین شکم نیز می تواند از علائم پارگی کیست تخمدان باشد.
تشخیص پارگی کیست تخمدان
در صورتی که پزشک در معاینه لگن معمولی کیست تخمدان را تشخیص دهد درخواست سونوگرافی خواهد داد. وجود مایع آزاد در شکم و در ناحیه لگن در چهل درصد موارد توسط سونوگرافی گزارش داده می شود.
درمان پارگی کیست تخمدان
پزشک با توجه به شرایط بیمار و نوع کیست می تواند درمان های متفاوتی را پیشنهاد دهد. اما در شرایطی که بیمار از لحاظ علائم حیاتی دارای شرایط پایدار است برای درمان پارگی کیست و خونریزی ناشی از پارگی، کافی است که بیمار تحت نظر قرار بگیرد. در اغلب موارد پس از اتمام دوره درمان، پزشک شش هفته بعد یک سونوگرافی فالوآپ جهت پیگیری از بین رفتن خونریزی درخواست می کند. اما در شرایطی که:
• بیمار از لحاظ همودینامیک دچار اختلال باشد.
• تورشن تخمدان نیز به همراه پارگی مطرح باشد.
• علائم پارگی در عرض 48 ساعت از بین نرفته باشد و در سونوگرافی افزایش میزان خون داخل شکم مشاهده شده و یا هموگلوبین افت کرده باشد.
با صلاح دید پزشک لاپاراسکوپی انجام میشود.
پیشگیری از پارگی کیست تخمدان
در حال حاضر برای پیشگیری از بروز پارگی کیست تخمدان هیچ راه علمی اثبات شده ای وجود ندارد. اما برای کنترل رشد کیست و پیگیری رفع آن فرد بیمار باید به طور مرتب به پزشک مراجعه کند و تحت نظر قرار بگیرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از عوامل مانند آپاندیس، حاملگی خارج از رحم و خونریزی کبد و طحال نیز می توانند علائم پارگی کیست تخمدان را نشان دهند. به همین دلیل باید علائمی مانند درد شدید و ناگهانی در زیر شکم جدی گرفته شود و برای تشخیص دقیق سریعا به پزشک مراجعه کرد.
درمان خانگی پارگی کیست تخمدان
متاسفانه برخی افراد به اشتباه در مراجعه به پزشک تعلل کرده و به مصرف داروهای بدون نسخه و یا مکمل های گیاهی روی می آورند. مصرف مسکن ها هر چند می تواند به طور موقت درد را کاهش دهد اما منجر به درمان نمی شود. از این رو مصرف هرگونه دارو باید با مشورت پزشک انجام شود زیرا ممکن است داروهایی که همزمان مصرف می شوند با یکدیگر تداخل داشته باشند و یا عوارض جانبی جبران ناپذیری را به بار بیاورند.
