حاملگی خارج از رحم یکی از علت های شایع مرگ و میر مادران در سه ماهه اول بارداری می باشد.
از طرف دیگر در برخی موارد این عارضه می تواند تاثیر منفی بر وضعیت روانی مادر بگذارد و حتی منجر به کاهش احتمال موفقیت در بارداری بعدی شود. از این رو بر آن شدیم تا در این مقاله به برخی از سوالات رایج در ارتباط با حاملگی خارج از رحم پاسخ دهیم.
حاملگی خارج از رحم چیست؟
پس از انجام لقاح، تخمک از لوله شیپوری عبور کرده و در لایه داخلی رحم لانه گزینی می کند. لانه گزینی در نقطه های غیر از رحم مادر مانند لوله های رحمی، گردن رحم، تخمدان و یا حفره شکم به عنوان حاملگی خارج از رحم یا اکتوپیک در نظر گرفته می شود.
آیا در حاملگی خارج از رحم می توان جنین را نجات داد؟
متاسفانه در حاملگی اکتوپیک اصولا امکان زایمان طبیعی نوزاد به صورت زنده وجود ندارد و پس از تشخیص قطعی حاملگی خارج از رحم، باید بلافاصله جنین خارج شود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که حاملگی خارج از رحم به عنوان یکی از اورژانس های مامایی به شمار می رود و نیاز به مداخله سریع دارد. در صورت تاخیر در مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان احتمال شوک و مرگ مادر وجود دارد.
میزان شیوع حاملگی خارج از رحم چقدر است؟
طبق آمارهای ارائه شده، حاملگی خارج از رحم در هر سنی می تواند رخ دهد اما میزان شیوع آن در زنانی که در بازه سنی 25-40 قرار دارند بیشتر است.
حاملگی خارج از رحم چه علائمی دارد؟
در صورت تاخیر در تشخیص تظاهر حاملگی خارج از رحم یا اکتوپیک عبارتند از:
- تاخیر در خون ریزی قاعدگی
- لکه بینی و یا خونریزی واژینال
در موارد پارگی لوله رحم، درد شدید لگنی رخ می دهد. از طرف دیگر در صورتی که پزشک اقدام به معاینه دو دستی دهانه رحم کند درد بسیار شدیدی احساس خواهد شد. احتمال رنگ پریدگی و تند شدن ضربان قلب در صورت ادامه دار بودن خون ریزی وجود دارد.
عوامل خطر در بارداری خارج از رحم چیست؟
برخی از مهم ترین عوامل مستعد کننده حاملگی خارج از رحم عبارتند از:
- التهاب لوله رحمی
- سابقه جراحی بر روی لوله های رحمی
- بیماری های آمیزشی و عفونت تناسلی
- چسبندگی دور لوله
- استفاده از روش های کمک باروی مانند IVF
- ناهنجاری در شکل لوله شیپوری
حاملگی خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
ارزیابی تشخیصی برای حاملگی خارج از رحم شامل بررسی علائم بالینی، تست های آزمایش گاهی، سونوگرافی و در برخی موارد باز کردن شکم از طریق جراحی است.
پس از اثبات حاملگی از طریق آزمایش ادرار، یک آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون HCG انجام می شود. در صورتی که سطح این هورمون کمتر از چیزی باشد که در حاملگی طبیعی رخ می دهد احتمال حاملگی خارج از رحمی شدت می یابد. پس از این مرحله، پزشک متخصص یک سونوگرافی از داخل رحم درخواست می کند. در صورتی که ساک حاملگی مشاهده نشود احتمالا حاملگی از نوع اکتوپیک است. در صورت عدم تشخیص قطعی، بیمار با در خواست تکرار آزمایش HCG در دو یا سه روز آینده تحت نظر قرار می گیرد.
عوارض حاملگی خارج از رحم چیست؟
حاملگی اکتوپیک می تواند خطرات جانی برای مادر به همراه داشته باشد بنابراین باید زنان فعال جنسی و زنانی که در سن باروری قرار دارند در صورت مشاهده علائم حاملگی خارج از رحم سریعا به پزشک مراجعه کنند. شایع ترین عارضه حاملگی از نوع خارج از رحمی پارگی لوله رحم است که در برخی موارد می تواند به خونریزی و شوک منجر شود. از طرف دیگر کم شدن توانایی باروری در 10 تا 15 درصد موارد گزارش شده است.
حاملگی خارج از رحم چگونه درمان می شود؟
در صورتی که بارداری اکتوپیک در مراحل اولیه تشخیص داده شود و اندازه جنین کوچک باشد از دارو برای خاتمه دادن به بارداری استفاده می شود. پایین آمدن سطح هورمون پس از دریافت دارو (تزریق داخل وریدی) نشان دهنده پایان یافتن بارداری است. البته پزشک با توجه به شرایط بیمار می تواند لاپاروسکوپی را برای خارج کردن جنین در خواست کند. اما در صورتی که مراجعه به پزشک با تاخیر صورت گرفته باشد، سن بارداری افزایش پیدا کرده باشد و لوله های رحمی دچار آسیب شده باشد بهترین روش جراحی باز کردن شکم است.
