رحم و واژن توسط لیگامنت‌ها و عضلات داخل لگن نگه داشته می‌شوند. این عضلات ممکن است در اثر کشیدگی شل شوند. یکی از علت‌های اصلی افتادگی رحم(پرولاپس) زایمان است. زیرا رحم و دیواره رحم ممکن است به سمت پایین افتادگی پیدا کنند. با توجه به این که افتادگی رحم بعد از زایمان یکی از مشکلات نسبتا رایج است. بر آن شدیم تا در این مقاله به سوالات رایج در ارتباط با افتادگی رحم بعد از زایمان پاسخ دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
فاکتورهای خطر افتادگی رحم
بارداری و زایمان طبیعی یکی از عوامل خطر مهم افتادگی رحم است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد زناني که حداقل يک بار زايمان طبيعي داشته‌اند، در مقايسه با زناني که زايمان نداشته‌اند، در معرض بالاترین خطر قرار دارند. یائسگی یکی دیگر از علت‌ها افتادگی رحم است. استروژن به تقویت ماهیچه‌ها و بافت‌های ساختار پشتیبانی لگن کمک می‌کند. با توجه به این که در دوران یائسگی سطح استروژن کاهش پیدا می‌کند، ساختارهای حمایتی ضعیف می‌شوند. سایر عوامل خطر عبارتند از: سابقه درآوردن رحم، چاقي، سابقه جراحي هاي انجام شده براي درمان بيرون زدگي و نژاد
علائم افتادگی رحم
یکی از علائم شایع رایج افتادگی رحم بعد از زایمان، احساس فشار در ناحیه لگن است. افرادی که افتادگی رحم را تجربه می‌کنند در اغلب موارد احساس می‌کنند چیزی از واژن آن‌ها خارجی می‌شود. اگر چه علائم بیرون زدگی رحم در هر زنی ممکن است متفاوت باشد اما احساس سنگینی یا درد خفیف در قسمت تحتانی پشت، بی اختیاری استرسی (نشت ادرار در هنگام خندیدن، عطسه یا سرفه) از علائم افتادگی رحم به شمار می‌روند.
عوارض عدم درمان افتادگی رحم
تشخیص زود هنگام و درمان به موقع افتادگی رحم، سرعت بهبودی را افزایش خواهد داد. در صورتی که افتادگی رحم درمان نشود می‌تواند باعث آسیب‌های طولانی مدت شود. برخی از عوارض احتمالی بیرون زدگی رحم عبارتند از: زخم شدن گردن رحم، افزایش خطر عفونت یا آسیب به اعضای لگن، انسداد مجرای ادرار
تشخیص افتادگی رحم
برای تشخیص افتادگی رحم، ابتدا لگن باید توسط پزشک زنان و زایمان کاملا معاینه شود. در طی معاینه، پزشک برای مشاهده داخل واژن و بررسی کانال واژن و رحم از وسیله‌ای به نام اسپکولوم استفاده می‌کند. پزشک ممکن است معاینه را به صورت دراز کش یا ایستاده انجام دهد. یکی دیگر از روش‌های تشخیص افتادگی رحم عکسبرداری است.
روش‌های درمانی بیرون زدگی رحم
نوع درمان بستگی به فاکتورهای مختلفی مانند علت و شدت فتق، سن، وضعیت کلی پزشکی و میل زن به تولد فرزند در آینده دارد. روش‌های درمانی افتادگی رحم به دو نوع غیر جراحی و جراحی تقسیم بندی می‌شوند.
روش‌های غیر جراحی تنها در مواقعی می‌توانند موثر واقع شوند که افتادگی رحم خفیف باشد و بیمار به دلایل پزشکی نمی‌تواند تحت جراحی قرار بگیرد.
جراحی افتادگی رحم یکی از روش‌های موثر در درمان افتادگی رحم است. هر چند باید توجه داشت که جراحی هرگز اولین راه حل نیست. بلکه جراحی در مواردی به کار می‌رود که بیماری در شرایط پیشرفته قرار دارد چاره‌ای جز جراحی وجود ندارد.
راه‌های پیشگیری از افتادگی رحم
اگر چه در برخی موارد ابتلا به این بیماری غیر قابل کنترل است اما تغییر سبک زندگی به میزان قابل توجهی شانس ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد. برخی از اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از افتادگی رحم عبارتند از: انجام فعالیت‌های ورزشی، تناسب اندام و جلوگیری از چاقی، پیشگیری از ابتلا به یبوست، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین.
یکی از تمرینات ورزشی موثر در کاهش علائم افتادگی رحم، انجام ورزش کگل است. برای انجام این ورزش باید به صورت طاق باز بنشینید و سپس ماهیچه‌های خود را با تصور این که قصد جلوگیری از خروج ادرار را دارید، منقبض کنید و سپس به آرامی نفس خود را از دهان بیرون بدهید. سپس عضلات خود را به مدت ده ثانیه شل کنید. این تمرین را با ده بار تکرار انجام دهید. برای گرفتن نتیجه مطلوب بهتر است که در طول روز 3-4 بار این تمرینات را انجام دهید.
تمرینات کگل نه تنها در درمان افتادگی رحم موثر است بلکه انجام تمرینات کگل می‌تواند کیفیت رابطه جنسی را نیز بهبود بخشد.
آیا تمام زنانی که زایمان طبیعی انجام می‌دهند به افتادگی رحم دچار می‌شوند؟
اگر چه زایمان طبیعی یکی از فاکتورهای خطر بیرون زدگی رحم است اما تمام زنانی که زایمان خود را به صورت طبیعی انجام می‌دهند به افتادگی رحم دچار نمی‌شوند. در شرایطی که سر بچه بزرگ باشد یا زایمان سخت و طولانی باشد این احتمال وجود دارد که بعد از زایمان، افتادگی رحم اتفاق بیافتد. البته در صورتی که بافت همبندی فرد قوی باشد این احتمال ممکن است به صفر برسد. به همین دلیل است که ممکن است خانمی چهار زایمان داشته باشد و به افتادگی رحم مبتلا نشود و خانمی دیگر تنها با یک زایمان مبتلا به افتادگی رحم شود.
آیا احتمال عود بیماری بعد از جراحی درمان افتادگی وجود دارد؟
نتیجه جراحی به میزان قابل توجهی به شرایط بیمار بستگی دارد. طبق مشاهدات انجام شده تنها در ۱۰ درصد موارد احتمال عود بیماری وجود دارد. این احتمال در زنان مسن که بافت‌هایشان از بین رفته بیشتر می‌شود.
رژیم غذایی مناسب برای درمان افتادگی رحم چیست؟
هر چند مواد غذایی خاصی وجود ندارد که بیرون زدگی رحم را درمان کند اما به بیمارانی که از این بیماری رنج می‌برند توصیه می‌شود برای جلوگیری از یبوست یک رژیم غذایی پر فیبر داشته باشند. برخی از مواد غذایی با فیبر بالا عبارتند از: کنگر فرنگی، نخود فرنگی، لوبیای سیاه، عدس، نخود، آجیل، کینوا و ...
آیا افتادگی رحم باعث سقط جنین می‌شود؟
وجود بیماری‌های رحم در دوران بارداری در مواردی ممکن است باعث سقط جنین شود. یکی از بیماری‌های رحم، افتادگی رحم است. به همین دلیل افراد مبتلا به افتادگی رحم باید در طول دوره بارداری خود تحت نظر پزشک باشند.
آیا درمان افتادگی رحم با داروی گیاهی امکان پذیر است؟
برخی از داروهای گیاهی وجود دارند که به عنوان یک درمان برای بیرون زدگی رحم به شمار می‌روند. اما درمان افتادگی رحم با داروی گیاهی به صورت علمی ثابت نشده است و هیچ کدام از متخصصین استفاده از آن‌ها را توصیه نمی‌کنند. از طرف دیگر مصرف هرگونه داروی گیاهی و شیمیایی در دوران بارداری باید با صلاحدید پزشک باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که بعد از زایمان، علائمی مانند فشار و درد در ناحیه شکم، بی اختیاری ادرار و مدفوع، تکرر ادرار و فوریت در دفع آن، احساس خارج شدن چیزی شبیه توده از واژن باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرد. در صورت داشتن هرگونه علائم مرتبط با افتادگی رحم می‌توانید به صورت حضوری به مطب دکتر مانیا کاوه، متخصص زنان و زایمان در تهران مراجعه کنید.
